Кучлилар кучсизларни нега енгишини ҳамма билади. Лекин гоҳида ўша кучлилар нима сабабдан кучсизларга енгилишади?

Ҳарбий тарих бўйича исроиллик олим Ювал Нуҳ Ҳароррий ўзининг “Sapiens: Инсониятнинг қисқача тарихи” китобида бунинг сабабини шундай тушунтиради.

“Инсоният тарихида қирилиб кетган ва омон қолган халқлар ўтмишини ўргансангиз, алоҳида алоҳида кучли шахслардан ташкил топган халқлар эмас, балки ундай шахслари бўлмаса ҳам, тез бирлаша оладиган миллатлар тарих синовларини енгиб ўтганига амин бўласиз” – дейди Ювал Нуҳ Ҳаррорий.

Ўз сўзларига исбот тариқасида исроиллик тарихчи оддий мисолларни келтиради. “Масалан, спортнинг жамоавий турларида кўпинча юлдуз ва индивидуал кучли спортчилардан ташкил топган жамоалар эмас, балки спортчилари кучсизроқ бўлса ҳам, уюшиб ҳаракатлана оладиган жамоалар ғолиб бўлишади” – дейди Ҳаррорий.

Қисқаси, жамоанинг, партиянинг, миллатнинг кучи унинг шахсларида эмас, балки уюшқоқлигида. Олимнинг бу хулосаси тўғрилигига ўзимизнинг яқин тарихимизда ҳам далиллар кўп.

Мисол учун, Каримов диктатурасига қарши 27 йил курашган ҳар бир мухолифатчи диктатурага хизмат қилган амалдорлардан ҳар томонлама кучли бўлишган. Ундай бўлса, нега индивидуал кучли мухолифатчилар индивидуал кучсиз режим вакилларига енгилишди?

Жавоби оддий: кучли мухолифатчи шахслар уюшқоқ бўлмаганликлари учун ютқазишган, кучсиз амалдор шахслар эса уюшқоқ бўлишгани учун ютишган. Тамом. Ҳаррорийнинг тили билан айтганда, куч шахсларда эмас, куч уюшқоқликда.

Бугун ўз партиясини рўйхатдан ўтказишга ҳаракат қилаётган Хидирназар Аллақулов ҳам, жамиятдаги камчиликлар ҳақида бонг ураётган ҳуқуқбон, журналист, блогерлар ҳам алоҳида шахс сифатида кучли одамлар. Лекин улар ўзаро уюшиб, бирлаша олмас эканлар, кучсиз бўлиб қолаверишади.

Оддий мисол. Қаҳратон совуқда газ ва электр узиб қўйилгач, баъзи вилоятларда одамлар газ идораларига, ҳокимларга алоҳида-алоҳида мурожаатлар қила бошлашди. Лекин маҳаллий мулозимлар пинагини ҳам бузишмади. Газсиз ва электрсиз қолган аҳоли бир бўлиб, уюшиб, кўчаларни тўса бошлаган эди, дарров газ ҳам, электр ҳам, кўмир ҳам беришди.

Мана шу - исроиллик олим Ювал Нуҳ Ҳаррорий айтаётган уюшқоқлик кучи. Яъни ҳамманинг дарди ва талаби бир бўлса, дардини ва талабини биргалашиб айтишсагина мақсадларига эриша олишади. Ҳамманинг талаби бир бўлатуриб, уни ҳар ким алоҳида сўраса, натижа бўлмайди.

Шу сабабдан “Миллатни кучли шахслар бирлаштиради”, деган гап сафсатадан бошқа нарса эмас. Миллатни мақсад ва ғоя бирлаштиради. Кучли шахслар шу мақсад ва ғояни миллатга кучли тушунтирадилар холос.

Мақсад ва ғоялар шахслардан устун бўлиб, шахсларга қараганда кўпроқ умр кўришади. Бундан ташқари, шахслар бизни сотиши мумкин, ғоя ва мақсадлар эса бизни сотмайди. Шунинг учун биз шахслар атрофида эмас, мақсад ва ғоялар атрофида бирлашишни ўрганишимиз керак.

Шундагина биз гуруҳ, жамоа, партия ва миллат сифатида уюша оламиз. Уюшсак эса, кучга айланамиз.

Акс ҳолда, Ювал Нуҳ Ҳаррорий айтганидек, кучли шахслардан иборат кучсиз миллат бўлиб қолаверамиз.

Фактларни ўрганинг ва фикр қилинг!

Бобомурод Абдулла

2021 йил 12 февраль

свернуть