#şamaxı #göylərkəndi #azerbaycan
Azərbaycanın bir-birindən gözəl bölgələrini, kəndlərini tanıtmaqda davam edirik. Bu dəfə yolumuz Şamaxı rayonunun əhali sayına görə ən böyük kəndi – Göylərədi.
Tarixi abidələri, görməli yerləri ilə tanınan, eyni zamanda erməni vəhşiliyi nəticəsində 1918-ci ildə dağıdılan Göylər kəndinə.
Yerin Qulağı Youtube kanalı Göylər kəndi ilə bağlı ən maraqlı məlumatları təqdim edir:
Şamaxı rayonunun əhali sayına görə ən böyük kəndi Göylərdir. Azərbaycanın qədim yaşayış məskənlərindən olan Göylər kəndi Şamaxı rayonunun cənubunda Böyük Qafqaz sıra dağlarının Ləngəbiz silsiləsində yerləşir. Burada 10 minə yaxın, daha dəqiqini desək, 2019-cu ilin yanvar ayınan olan məlumata görə, 8002 nəfər insan yaşayır. Göylər kəndi - Dağ Göylər, həmçinin Acıdərə və Çöl Göylər kəndləri ilə birlikdə meydana gələn Göylər inzibati ərazi dairəsinin mərkəzidir.
Şirvan xanlığında inzibati ərazi vahidi olan Elat mahalının tərkibində 1821-ci ildə Göylər kəndi də daxil olmaqla 20 oba birləşmişdi. Bu mahalın sakinləri əsasən maldarlıq, qismən isə əkinçiliklə məşğul olurdular.
Göylər kəndində bir çox tarixi abidə yerləşir:
1.Pir Mərdəkan xanəgahı, XII əsr, Göylər kəndi
2.Qalacıq yaşayış yeri, III—XIII əsrlər, Göylər kəndi
3.Küp qəbirləri nekropolu, antik dövrü, Dağ Göylər kəndi
4.Şəhərgah, antik dövrü və ilk orta əsrlər, Çöl Göylər kəndi
5.Şəhərgahın qəbiristanlığı, antik dövrü və ilk orta əsrlər, Çöl Göylər kəndi
6.Saxsılı taxta yaşayış yeri, antik dövrü və ilk orta əsrlər, Çöl Göylər kəndi
7.Pirəbağdad nekropolu, Çöl Göylər kəndi.
8. Göylər məscidi. Kənddə Faxra, Dibəkli, Arnout, Qızılca, Dağmalı kimi dağ zirvələri var.
Kəndin dəyərli ziyalılarından olan Yazıçı-publisist, Teleqraf.com saytının redaktoru Qurban Yaquboğlu Göylərlə bağlı fikirlərini bölüşüb:
“Deyilənə görə, ötən əsrin 60-cı illərinin orta məktəb dərsliklərində Göylər Azərbaycanın ən böyük kəndlərindən biri kimi göstərilirmiş. Tarixən heyvandarlıqla məşğul olan kənd sakinləri ilin yay və qış fəisllərinin təbiətinə uyğunlaşaraq Dağ Göylər və Çöl Göylər olmaqla iki yaşayış məntəqəsində məsunlaşırlarmış.
Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Göylər bir neçə kəndi özündə birləşdirən iri sovetlik idi, bundan başqa, 1949-cu ildə tikilib istifadəyə verilmiş klubu, kitabxanası, 1950-ci ildə inşa olunmuş xəstəxanası, 1920-ci illərin sonunda və 1970-ci illərdə tikilmiş iki məktəbi olan inzibati-mədəni mərkəz statusunda idi.
Göylər kəndinin böyük əhali resursu olub, xüsusən 70-ci illərin sonu, 80-ci illərin əvvəllərində günün ikinci yarısında kəndin baş küçəsiylə maşınların hərəkəti mümkünsüz hala gəlirdi. Çünki işdən sonra qəzet almağa, mağazaya, kluba, bir-biriylə ünsiyyət üçün mərkəzə axışan kənd sakinləri böyük bir tünlük yaradırdı. Təəssüf ki, məşğul problemi həll olunmadığından məhz həmin dövrədən kənddən keçmiş sovet respublikalarına kənddən güclü miqrasiya başladı.
Bir neçə yerli və ölkə miqyaslı tarixi abidəsi olan Göylər kəndinin böyük turizm potensialı var. 2023-cü ildə Şamaxının türk dünyasının turizm paytaxtı elan olunması Göylər kəndinin turistik potensialının üzə çəıxarılmasında əvəzsiz rol oynaya bilər.
Təəssüf ki, son illər Göylər kəndinin bir sıra ciddi problemləri var. 1975-ci ildə tikilib istifadəyə verilmiş 1 saylı tam orta məktəb qəzalı vəziyyətdədir. Uzun illər nəinki Göylər kəndinin, qonşu kəndlərin də mədəniyyət mərkəzi olan Mədəniyyət evi uçmaq təhlükəsi altındadır. Foklor evi və kitabxana artıq həmin Mədəniyyət evindən köçürülüb.
Bir sıra tarixi abidələrin də qorunmasında problemlər var. 12-ci əsrə aid Pir-Mərdəkan abidəsinin ətrafını hazırda kol-kos basıb, buranın abadlaşdırılması olan ehtiyacı da heç kəsə dana bilməz. Göylərin turizm və mədəniyyət mərkəzinə çevrilməsi üçün ciddi iş aparılmalıdır”.
Lalayan, Samson Aspirov və T.Əmirovun quldur dəstələri 1918-ci il Aprelin 3-dən 16-a kimi Şamaxı əhalisinə qanlı divan tutublar. Şamaxı qəzasında yerli erməni-rus-molokan kəndlilərinin köməyi ilə daşnaqlar 8000-dən artıq dinc azərbaycanlı əhali öldürüblər. 72 kəndi dağıdıb, 12 məhəllə məscidi və 800 illik tarixə sahib Şamaxı cümə məscidi içərisindəki insanlarla birlikdə yandırılıb. Dağıdılan 72 kənddən biri də Göylər kəndi olub. Mənbələrdən belə aydın olur ki, erməni quldurları Göylərdə 55 nəfəri qətlə yetiriblər. Onlar arasında kişilərlə birlikdə qadın və uşaqlar da olub. Ermənilərin törədikləri vəhşiliklər yaddaşlardan silinməyib, silinməyəcək.
Qafqaz İslam Ordusu köməyə gəldikdə Göylər kənindən onlarla şəxs, o cümlədən Bilal Nuriyev ordu sıralarına qoşularaq ermənilərə qarşı döyüşüb.
Göylər kəndində iki orta məktəb, 1 məscid, Göylər kənd xəstəxanası fəaliyyət göstərir.
Göylər kəndi ərazisində Pilpilə və Qırlıq adlı iki palçıq vulkanı var.

свернуть