"TANOVAR", "Tanovar" (fors. jasur, qudratli, kuchli) — 1) oʻzbek xalq lirik kuyi; Fargʻona vodiysida keng tarqalgan. Oʻn beshdan ortiq ashula va cholgʻu yoʻllari maʼlum.
Ashula yoʻllaridan ommaviylashgan "T.1" xalq sheʼri ("Qora sochim") bilan, "T.2" Muqimiy sheʼri ("Endi sendek...") bilan aylatiladi. T. ashulalarida oʻzbek ayolining maʼnaviy goʻzalligi oʻz aksini topgan. T.ning cholgʻu yoʻllaridan "Gulbahor" kuyi bilan ketma-ket ijro etiladigan varianti ommaviylashgan.
"T.1"ni 1937-yil Andrey Kozlovskiy Halima Nosirova ijrosida notaga olib, xonanda va simfonik orkestr uchun qayta ishlagan, keyinchalik "T." nomli simfonik poema (1952) va balet (1968) yaratgan. "T,2"ni Tolibjon Sodiqov xonanda va orkestr uchun, M.Burhonov joʻrsiz xor uchun kayta ishlagan. T. variantlari va ularning ohanglaridan Sergey Vasilenko va Muxtor Ashrafiy ("Boʻron"da Norgul, "Sevgi tumori"da Izzat partiyalarida), Georgy Aleksandrovich Mushel ("Gʻazallar" siklida) va boshqa foydalanishgan, T. asosida Yunus Rajabiy "Yuzni oydek..." qoʻshigʻini yaratgan.
T. kuyining turli yoʻlllarini A. Kozlovskiy (10 ga yaqin variantini), Yu. Rajabiy (5 dan ortiq variantini) va boshqa notaga olgan. Bularning ayrimlari Jo'raxon Sultonov, Boborahim Mirzayev, Tavakkal Qodirov talqinida ommaviylashgan;
2) anʼanaviy oʻzbek xalq raqsi. T. kuyining turli yoʻllari asosida ijro etiladi, 1943-yil M. Turgʻunboyeva saxnalashtirgan T. raqsi keng tarqalgan. Unda oʻzbek qizining sevgilisi bilan uchrashish va visolga yetishi mukarrarligi aks ettirilgan.

Ad.:Tanavorlar (toʻplovchi va nashrga tayyorlovchi I.Gʻaniyeva), T., 2003.



#tanovar #tanovor #тановаркушиги #klarnet #тановар #кларнет

свернуть