Bình thường chúng ta tiêu phân vàng hay nâu, khi tiêu phân máu đỏ hay máu bầm chúng ta lo lắng và đi khám sớm tuy nhiên khi tiêu phân đen và không có triệu chứng khác kèm theo, nhiều người không biết hay biết nhưng không rõ mức độ nguy hiểm nên đi khám bệnh thường chậm trễ.
Hệ tiêu hoá chia hai phần, trong đó miệng, thực quản dạ dày tá tràng, đường mật thuộc đường tiêu hóa trên, còn ruột non, đại tràng, trực tràng, hậu môn thuộc đường tiêu hóa dưới.
Khi da khi tổn thương, chúng ta thấy máu chảy màu đỏ .
Vậy tại sao khi xuất huyết hay chảy máu đường tiêu hóa chúng ta chỉ thấy phân màu đen, lý do:
1. Chúng ta không thấy trực tiếp nơi chảy máu màu đỏ mà máu theo phân ra ngoài qua màu phân hay máu lẫn trong dịch ói .
2. Do vậy khi chảy máu từ phần hệ tiêu hóa trên do tổn thương mạch máu, máu tươi sẽ bị tác dụng từ dịch dạ dày tá tràng, ruột sẽ chuyển màu thành màu đen, còn máu chảy từ ruột non, phía đại tràng máu đỏ chuyển thành máu bầm như nước rửa thịt, rửa cá và khi chảy máu từ vị trí thấp trực tràng hậu môn là màu đỏ tươi do không chịu tác động dịch dạ dày ruột..
3. Ít trường hợp do chảy máu nhiều nơi tổn thương loét vào vị trí động mạch của hệ tiêu hóa trên, máu chảy nhanh ra ngoài phân màu đỏ không bị ảnh hưởng dịch tiêu hóa nhưng lúc đó chúng ta mất máu nhiều, tụt huyết áp cần cấp cứu khẩn.
Tuy nhiên khi tiêu phân đen, chúng ta cần chú ý phân biệt phân đen do thức ăn như ăn huyết, tiết canh, đậu đen ..hay uống các loại thuốc như Bismuth( Trymo, Pepto Bismol), viên sắt ..
Có 2 điểm để phân biệt:
1. Tiêu phân đen do xuất huyết, phân màu đen như bả cà phê, như nhựa đường hay như hắc ín, phân rất hôi và mùi khắm thường kéo dài, còn phân đen do thuốc hay thức ăn không hôi và phân trở lại bình thường khi ngưng thức ăn hay thuốc đó.
2. Tiêu phân đen do thuốc, thức ăn không ảnh hưởng sức khỏe, nhưng tiêu phân đen do xuất huyết không tốt cho chúng ta.
Vậy khi tiêu phân đen nếu chúng ta không phân biệt do nguyên nhân nào chúng ta nên được BS chuyên khoa thăm khám để BS tìm nguyên nhân và điều trị sớm, việc chậm trễ nếu do chảy máu đường tiêu hóa rất nguy hiểm khi đó chúng ta mất máu nhiều, thể trạng xanh xao, chóng mặt, khó thở, hồi hộp tim, vã mồ hôi..cần truyền máu, thực hiện nội soi dạ dày hay đại tràng để chẩn đoán tìm nguyên nhân rất khó khăn và nếu chúng ta có bệnh tim, thiếu máu não, sẽ nguy cơ bị nhồi máu cơ tim, suy tim, tai biến liệt, khó khăn hơn nếu chúng ta uống thuốc kháng đông, làm loãng máu trước đó để ngừa bệnh nhồi máu cơ tim hay bệnh tai biến chảy máu tiêu hóa khó cầm, còn ngưng thuốc vô tình chúng ta dễ bị nhồi máu, tai biến tái phát, chẩn đoán điều trị rất nan giải.
Tài liệu tham khảo:
[ Ссылка ]: MSD MANUAL - Phiên bản dành cho chuyên gia [ Ссылка ]: UPTODATE-Approach to acute upper gastrointestinal bleeding in adults- 5/2022
