گفت‌وگوی احمد غلامی با صادق زیباکلام به مناسبت انتشار کتاب «گرامافون»
تاریخ محکمه نیست
تاریخ و گذشته محکمه نیست. این یکی از چیزهایی است که بدبختانه ما در ایران آن را درک نکرده‌ایم. چه سنتی‌مان، چه مذهبی‌مان، چه فکل‌کراواتی‌مان، چه سلطنتی و چه براندازمان، چه حزب‌اللهی‌مان، نگاهمان به تاریخ به‌گونه‌ای است که انگار تاریخ محکمه است. ما یک عده را جمع کرده‌ایم و باید درموردشان قضاوت کنیم، آنان را محاکمه کنیم و بگوییم تبرئه، گناهکار، خادم، خائن، مزدور، وطن‌پرست هستند. اما تاریخ این نیست. تاریخ اصلا محل قضاوت نیست و کار تاریخ و مورخ اساسا قضاوت نیست. اگر اصراری است که حتما باید قضاوت کنیم و بگوییم فاطمی، مصدق، رضاشاه، محمدرضاشاه، امام خمینی، هاشمی‌رفسنجانی، چه نقشی در تاریخ دارند، لااقل باید زمانه‌شان، کارهایشان را و شرایطی را که در آن بودند، بفهمیم بعد قضاوت کنیم. من که هیچ‌وقت قضاوت نمی‌کنم اما اگر شما اصرار دارید قضاوت کنید و بگویید دکتر حسین فاطمی خادم و وطن‌پرست بوده یا نبوده، حداقل ببینید فاطمی چه کرده و مهم‌تر از آن زمانۀ فاطمی را و سعی کنید جامعۀ ایران را از چشمان دکتر فاطمی نگاه کنید و ببینید او چطور جامعه و زمانه‌اش را درک کرده. اگر اینها را کنار هم بچینید، آن‌قدر مهم می‌شوند که دیگر اصرار نمی‌کنید فاطمی را محکوم یا تبرئه کنید. فاطمی در یک مقطع زمانی بود که درست مثل امروز، جامعه ملتهب و ایدئولوژی‌زده، سیاست‌زده بود. جامعه‌ای که افکار و ادبیاتِ حزب توده بیش از یک دهه بود غوغا می‌کرد و گفتمان اصلی توسط حزب توده بود. تمام ادبیاتی که امروز تندروها می‌گویند همان حرف‌های حزب توده است. بعد مسئله ملی‌شدن نفت مطرح می‌شود، جنایاتی که از دید ایرانی‌ها انگلیس‌ها در حق ما انجام داده بودند، بعد مصدق می‌شود مظهر جنگیدن با اهریمنی که ما به‌عنوان انگلیس می‌شناختیم. یک جامعۀ تب‌آلود و سیاست‌زده است و شما در چنین جامعه‌ای اولا باید متوجه شوید که یک جامعه سالم نیست. همچنان که امروز که در تیرماه ۱۴۰۲ هستیم، من معتقدم جامعه ایران جامعه‌ای سالم نیست.
فاطمی به تعبیر امروزه یک آدم رادیکال بوده و بغض و کینه و نفرت شدیدی نسبت به خاندان پهلوی داشته، بالاخص محمدرضا شاه پهلوی و بالاخص خواهرش اشرف. و به عقیده من اعدامش هم به خاطر بغض و کینه‌ای بود که محمدرضاشاه پهلوی و اشرف از او به دل گرفتند. اگر هم یک احتمال یا روزنه‌ای وجود داشت که فاطمی اعدام نشود، مثلا محکومیتی پیدا کند و بعد که جامعه آرام شد و آب‌ها از آسیاب افتاد، مورد عفو قرار بگیرد، فاطمی آگاهانه در جریان محاکمه‌اش این روزنه را از بین برد و لگدمالش کرد. در جریان محاکمه، قرص و استوار ایستاد. یعنی هرچه گفتم درست گفتم؛ شاه همان است که من در «باختر امروز» نوشتم، اشرف همان است که در «باختر امروز» نوشتم. محمدرضا شاه پهلوی و دربار پهلوی، نوکر انگلیس و مزدور آمریکا هستند، از خودشان هیچ اراده‌ای ندارند، نه به فکر ایران هستند نه به فکر وطن و مردم هستند. چیزهایی را که در «باختر امروز» علیه پهلوی‌ها می‌نوشت، بدون اینکه حرفی بزند در دادگاه همان‌ها را با نگاه و سکوتش تأیید کرد؛ یعنی اصلا در دادگاه چیزی نگفت که نشان‌دهندۀ این باشد که حالا با همدیگر مصالحه کنیم، من هم یک‌جورهایی راه می‌آیم، حالا من هم یک‌چیزهایی گفتم که اقتضای فضای آن موقع بود. خیلی عجیب است که شهید دکتر حسین فاطمی برای من در دادگاه، یادآور باجناقش تیمسار مهدی رحیمی است؛ فرماندار نظامی تهران و اولین نفری که بعد از انقلاب در پشت‌بام مسجد رفاه دو سه روز بعد از انقلاب توسط خلخالی تیرباران شد.
ما را در فضای مجازی دنبال کنید
telegram :[ Ссылка ]
twitter: [ Ссылка ]
Instagram: [ Ссылка ]
clubhouse:[ Ссылка ]
👈🏻از طریق لینک زیر، حامی باش:
[ Ссылка ]
