Հայ ժողովրդական «Յարխուշտա» պարն է՝ «Ակունք» անսամբլի կատարմամբ:
«Յարխուշտա»-ն տարածված է եղել Սասունում և նրա շրջակայքում: Պարի անվան շուրջ տրվել է մի քանի մեկնաբանություն, որոնցից մեկի համաձայն՝ «յարխուշտա» նշանակում է զենքի ընկեր, զինակից ընկեր: Պարսկերենում «յար» բառն ունի երկու իմաստ՝ սիրեցյալ և ընկեր: Իսկ խըշտը կամ խըշտիկը կարճ նիզակն է: Ռազմապարերը Հայոց պարարվեստի ինքնատիպ երևույթներից են, որոնց մասին հիշատակություններ ու վկայություններ կան Մովսես Խորենացու, Փավստոս Բուզանդի և Գրիգոր Մագիստրոսի մոտ: Ռազմապարերը, բոլոր ծիսական պարերի նման, համարվել են սրբազան և դրանց կատարմանը վերաբերվել են չափազանց լրջորեն: Այդ պարերը կատարել են ճակատամարտերից առաջ՝ զինվորների մարտական ոգին բարձրացնելու համար, անգամ մարտի ելքը գուշակելու նպատակով: Մարտապարերը, այդ թվում և «Յարխուշտա»-ն, կատարել են նաև հաղթանակները տոնելու առթիվ, կամ նույնիսկ զորականների թաղման արարողությունների ժամանակ:
Ժողովրդական տոներին կամ հարսանիքներին դրանք կատարվել են հատուկ ծիսական կարգով՝ ամուսնացող զույգի համայնքի բարօրությունն ապահովելու, հնի ու նորի սահմանագիծը բարեհաջող հաղթահարելու համար:
Ռազմապարերի կատարումը հնուց ի վեր ունեցել է մեկ կարևոր նշանակություն էլ. այն դիտվել է որպես ռազմա-մարզական դաստիարակության միջոց: Ռազմական պարեր սովորելիս և դրանց տեխնիկական ու արտահայտչական բարդությունը հաղթահարելիս երիտասարդները ոչ միայն ֆիզիկապես մարզվել են, այլև յուրացրել են այն սոցիալ-մշակութային նորմերի համակարգը, որը բնորոշ է եղել տվյալ համայնքին:
«Շատ մեծ ոգևորություն կա «Յարխուշտա» պարի մեջ, - մեզ հետ զրույցում ասաց «Ակունք» ազգագրական անսամբլի երգիչ Սարգիս Բաղդասարյանը, - ինչպես պարել են, այդ մեծ ոգևորությամբ, այդպես էլ զենք են վերցրել ու կռվել թշնամու դեմ: Գևորգ Չաուշի մասին տեղեկություն կա, որ անգամ երբ թշնամին խիստ մոտ է եղել, նա հրամայել է անպայման մի հատ «Յարխուշտա» պարեն իր մարտիկները՝ ոգևորությունը մեծացնելու համար, նոր միայն մարտի նետվեն»:

свернуть