Dẫu ai có vô tâm, vô cảm cũng không thể không bị lay động tâm hồn, cảm thấy rạo rực, hối thúc mỗi khi nghe những lời hát rất hào hùng: “Nơi thành đô trong ánh điện quang, tiếng nấc nghẹ câu cười. Khu nhà tranh năm cánh ngoại ô rên xiết đêm ngày. Quê nhà ta đau đớn lầm than sao bóp nghẹt tim người…”. Ngay mở đầu bài hát, bằng những nốt nhạc hát ngắt mà không liền mạch, tác giả đã phác thảo một bức tranh u ám, tối tăm của cuộc sống người dân Sài Gòn dưới ách thống trị của bè lũ Mỹ - Ngụy. Người Việt ở Sài Gòn khi ấy bị cướp đi độc lập, tự do khiến tuy ở phố xá nguy nga có “ánh điện quang” mà vẫn “tiếng nấc nghen câu cười”. Còn ở những khu nhà tranh, ổ chuột nơi ngoại ô thì “rên xiết đêm ngày”. Và mọi người dân dù ở nội đô hay ngoại ô đều “đau đớn lầm than, bóp nghẹt tim người”. Giữa bối cảnh bao năm lầm than đó, bỗng vút lên âm điệu hào sảng như một tiếng thúc giục, tung hô thúc giục : “Sài Gòn ơi! Ta đã về đây, ta đã về đây!” Bốn tiếng “ta đã về đây” được tác giả cho hát nhắc lại một lần nữa để khẳng định sự có mặt tất yếu của đoàn quân giải phóng – “ta”- tại đô thành. Liền sau đó, bài hát nhắc nhở, kêu gọi sứ mạng thiêng liêng của đoàn quân chiến thắng: “Lướt qua nắng mưa súng bám nhịp chân đi. Quê hương kêu gọi tiến lên diệt giặc Mỹ. Tiến về Sài Gòn ta quét sạch giặc thù. Tiến về Sài Gòn giải phóng thành đô. Nước nhà còn chờ. Trận cuối là trận này…”

Chính vì tác giả viết “Sài Gòn ơi! Ta đã về đây” và nhắc lại như là một điệp khúc mà nhiều người cho rằng bài hát được ra đời trong dịp tổng tiến công mùa xuân năm 1975. Nhưng sự thực không phải vậy. Hồi còn sống, có lần Lưu Hữu Phước kể: Ngay sau ngày ra đời Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam (20/12/1960), ông đã nghĩ tới trong một ngày không xa, cuộc cách mạng giải phóng miền Nam sẽ thắng lợi, Sài Gòn sẽ được giải phóng nên đã thai nghén bài hát về sự kiện này. Nhưng vì bận rộn quá nhiều công việc nên mãi tới năm 1966 khi phong trào cách mạng phát triển mạnh, nhân dân nổi dậy chống lại chính quyền Ngụy ở khắp mọi nơi, ông thấy không thể trù trừ việc sáng tác. Và trong năm này, ông đã hoàn thành. Một năm sau- 1967, trong dịp trở ra miền Bắc, ông tìm gặp để đưa bài hát cho ca sỹ Quang Hưng khi đó đang cùng Đoàn văn công Quân giải phóng chuẩn bị đi biểu diễn dài ngày ở 8 nước XHCN khi ấy. Ông cùng ca sĩ tập thật nhanh để thu âm cho kịp trước khi Quang Hưng lên đường ra nước ngoài. Ông cũng đề nghị ca sĩ thu hai băng, một hát giọng Nam Bộ, một hát giọng Bắc. Rõ là Lưu Hữu Phước đã chuẩn bị cho ngày giải phóng miền Nam, quân ta sẽ tiến về Sài Gòn mà ông trù liệu diễn ra vào mùa xuân năm sau – Mậu Thân 1968.

Trở vào miền Nam, nhạc sỹ trao một băng Quang Hưng hát tiếng Nam Bộ cho nhóm chiến sĩ có nhiệm vụ chiếm Đài phát thanh Sài Gòn. Nhưng trận đánh này không thành, các chiến sĩ hy sinh, băng nhạc cũng mất theo. Băng còn lại ông cất giữ cẩn thận để sử dụng sau. Và đến mùa xuân năm 1975 lại trao cho nhóm có nhiệm vụ đánh chiếm Đài phát thanh Sài Gòn như lần trước. Lần này thì chúng ta đã thắng lợi trọn vẹn. Suốt buổi sáng ngày 30/4/1975, Đài Sài Gòn vẫn ra rả phát các bài hát tiền chiến nỉ non như Đêm đông, Con thuyền không bến, Giọt mưa thu… Bỗng đến trưa, các bài hát kia tắt ngấm. Một lúc sau, thay thế là những âm điệu cực kỳ hào hùng, rộn rã, náo nức: “Ta về quê khi ánh bình minh đang hé rạng chân trời. Ta về quê khi lũ ngoại xâm hấp hối tơi bời. Trên đường quê nghe tiếng mẹ ta đang khắc khoải mong chờ. Nào vượt lên mau bước đoàn quân giải phóng thành đô…” Những câu: “Tiến về Sài Gòn ta quét sạch giặc thù” cứ lặp lại nhiều lần, dội vào người nghe cảm giác vô cùng phấn khích. Sau đó là lời đầu hàng cách mạng vô điều kiện của viên đại tướng Dương Văn Minh – Tổng thống chính quyền Ngụy.

Lưu Hữu Phước đã viết bài hát “Tiến về Sài Gòn” với tất cả tâm huyết, cảm xúc mãnh liệt nhất cộng với một trí tuệ sắc bén trong việc tiên đoán diễn biến tình thế của cách mạng. Sự ra đời bài hát này có phần giống với ca khúc “Tiến về Hà Nội” của Văn Cao. Ở trường hợp sau, tác giả “Tiến quân ca” cũng đã tiên liệu ngày về tiếp quản thủ đô ngay từ khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang còn ở giai đoạn khó khăn nhất. Vậy mà Văn Cao đã viết “Trùng trùng say trong câu hát. Lấp lánh lưỡi lê sáng ngời…” và “Năm cửa ô đón mừng đoàn quân tiến về…” Điều này cũng khiến nhiều người tưởng bài hát được tác giả viết sau khi quân ta đã tiếp quản thủ đô. Nhưng sự thực là ông đã viết từ trước đó. Mới thấy những tác giả lớn luôn gặp nhau về tư tưởng và có sự nhạy cảm, sắc sảo để dự báo về thời cuộc. Đây cũng là một yêu cầu cần thiết đối với người sáng tác mà không phải ai cũng dễ có được.

"..."

Cả nhạc sĩ viết nên bài hát và người ca sĩ đầu tiên hát bài này đều đã không còn. Nhưng tác phẩm bất hủ và giọng hát hào sảng của họ thì vẫn còn đọng lại mãi theo thời gian và nhiều thế hệ công chúng. Quả là không có phần thưởng nào xứng đáng hơn.

Theo nhạc sĩ Nguyễn Đình San - congluan.vn

свернуть