27 marca 1945 roku – rozpoczął się generalny szturm na Gdańsk i Gdynię na froncie wschodnim, gdzie broniła się okrążona 2. Armia Niemiecka. Obok wojsk 2. Frontu Białoruskiego, walczyła też tutaj polska 1. Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte. Były to jedne z ostatnich walk w ramach operacji pomorskiej. Jak przebiegały walki?
Rejon Gdyni i Gdańska został w 1944 i 1945 roku umocniony, poprzez budowę bunkrów, schronów, linii okopów oraz rowów przeciwczołgowych. W połowie marca w rejonie trójmiejskim znajdowało się około 200 tys. żołnierzy niemieckich, wyposażonych w 1800 dział i moździerzy, blisko 600 czołgów i dział pancernych, wspieranych przez okręty wojenne, w tym 3 pancerniki, 2 ciężkie krążowniki, 1 krążownik i liczne mniejsze jednostki.
Zamiarem niemieckim było związanie jak największej ilości wojsk radzieckich i osłona ewakuacji ludności cywilnej (około 1 mln uchodźców z Prus Wschodnich i Pomorza Gdańskiego).
Plan radziecki zakładał wbicie się klinem w rejonie Sopotu, a tym samym oddzielenie rejonu Gdyni od Gdańska i Żuław. 12 marca padło słabo bronione Wejherowo i jeszcze tego samego dnia czerwonoarmiści dotarli do Redy.
Po jej opanowaniu wojska radzieckie uderzyły na południe, zajęły Białą Rzekę, a 13 marca dotarły na przedpole Janowa. Kluczową pozycję obronną stanowiła umocniona Góra Markowca, którą Niemcy opuścili dopiero 27 marca wycofując się na Kępę Oksywską.
Właściwe natarcie rozpoczęło się 14 marca. Niemcy stawiali zacięty i skuteczny opór, ale 16 marca 49 Armia 2. FB. zdobyła Żukowo, a 18 marca 70. Armia wraz z 3. KPanc. zdobyła ryglową pozycję na wzgórzach w pobliżu Wielkiego Kacka.
Po dalszych krwawych walkach, 22 marca wojska radzieckie osiągnęły brzeg morski pomiędzy Sopotem i Orłowem. Tym samym niemiecka załoga w Gdyni została odcięta od zgrupowania gdańskiego. W trzy dni później przerwa pomiędzy zgrupowaniami została poszerzona, dzięki zdobyciu Sopotu i Oliwy.
19 marca radzieckie samoloty dokonały nalotu na centrum Gdańska zrzucając tysiące bomb zapalających. Po powtórnym nalocie 20 marca Główne i Stare Miasto ogarnęło morze ognia; zabytkowa zabudowa została niemal całkowicie zniszczona.
2. AUderz. i 65 Armia rozpoczęły natarcie 16-17 marca posuwając się od strony Pruszcza Gdańskiego, zdobytego w dniu 24 marca. Tego samego dnia dowódca 2 FB. marsz. Rokossowski zaproponował Niemcom kapitulację, ale propozycja ta została odrzucona.
27 marca rozpoczął się koncentryczny szturm czterech armii radzieckich (w tym części polskiej 1. BPanc.), które 28 marca wtargnęły do śródmieścia płonącego Gdańska. Do 30 marca całe miasto i port były oczyszczone z wojsk niemieckich, poza Westerplatte, które zostało zdobyte dopiero 7 kwietnia.
Na Gdynię od 13 marca nacierały oddziały 19. Armii i 1. APanc., jednak silna obrona północnych i zachodnich podejść (na linii Rewa-Rumia) pozostała nienaruszona aż do 27 marca. 19 Armia przegrupowała część sił i natarła na południe od Demptowa, gdzie 17 marca udało się przełamać pas obrony niemieckiej i do 23 marca wbić kliny w rejonie Chwarzna.
25 marca zdobyto Mały Kack i Witomino. 27 marca ze składu 2. FB oddzielono 1. APanc., która powróciła organizacyjnie do 1. FB. 26 marca 19 Armia (w tym polska 1. BPanc.) rozpoczęła szturm na Gdynię i do 28 marca wyparła wojska niemieckie z miasta i portu, na Kępę Oksywską.
28 marca 1945 roku – w Gdynii żołnierze z polskiej Brygady Pancernej przejechały ulicami Gdyni w stronę plaży, gdzie wjechały do odzyskanego polskiego morza.
Znajdujący się na miejscu ksiądz poświęcił dwa pierścienie. Dowódca kompanii, kapitan Achwaczow, w towarzystwie pułkownika Malutina, wrzucił jeden z nich do morza, symbolicznie powtarzając gest generała Hallera sprzed lat. Dziś to wydarzenie upamiętnia tablica znajdująca się na murze Muzeum Marynarki Wojennej.
Zgrupowanie na Kępie Oksywskiej liczyło około 30 tys. żołnierzy i od 31 marca wojska radzieckie i polskie przystąpiły do jego likwidacji. Walki trwały do 5 kwietnia – znaczną część wojsk ewakuowano drogą morską na Hel.
Inne źródła podają, że drugi, ale już oficjalny akt zaślubin z morzem w wyzwolonej Gdynii miał miejsce 6 kwietnia, gdzie polskie oddziały – 1 BPanc. i 1 batalionu morskiego oraz przedstawiciele władz cywilnych dokonali uroczystego aktu zaślubin z morzem.
[ Ссылка ]...
