Sevgiliye duyulan özlemin, aşkın ve hayal kırıklığının harmanlandığı bu eser, Orhan Veli’nin ustalıkla işlediği lirik şiirlerinden biridir. Şiirin Anlatımı:

"Ey aşılmaz dağların ardında,
Ulaşılmaz beldelerden uzak,
Hasretin dallarını tutan sak,
Mavi, sonsuz bir tâkın altında!"

Şiirin ilk dörtlüğünde, sevgilinin aşılmaz dağların ardında, ulaşılması imkânsız beldelerden uzakta olduğu tasvir edilir. "Hasretin dallarını tutan sak" ifadesi, sevgiliye duyulan derin özlemin bir dal gibi uzandığını anlatır. "Sak" kelimesi burada “uzun, ince” anlamında kullanılmıştır. "Tâk" ise "kemer" demektir; bu mavi kemer, gökyüzünü temsil eder. Sevgili, mavi, sonsuz bir gökyüzünün altında, ulaşılması zor bir hayal gibidir.

"Ey gülüşü sabahlardan güzel,
Dünyası düşüncelerden geniş!
Ey göğsünde ilâhî geriniş,
Rüyalarıma hükmeden güzel!"

Bu dizelerde, şair sevgilisinin gülüşünü sabahın ışığıyla, güzelliğini ise düşünce zenginliğiyle karşılaştırır. "İlâhî geriniş" ifadesi, sevgilinin varlığını kutsal bir güçle tasvir eder. Sevgili, şairin rüyalarına hükmeden bir güzelliktir. Bu ifadeler, aşkın sadece bedensel değil, aynı zamanda ruhsal ve zihinsel bir boyutu olduğunun altını çizer.

"Nerde eğilen dalından yere
Portakalların düştüğü çardak,
Kadehe doyarak değen dudak,
Sevgile bakan göz, gecelere;"

Şair burada, eski mutlu anıların, belki de bir zamanlar sevgiliyle paylaşılan güzel günlerin özlemini dile getirir. "Çardak" (bahçelerde, ağaçlık yerlerde, üstü örtülü oturma yeri), "portakal" gibi imgelerle o anılara geri dönmek ister. Kadehle buluşan dudaklar ve geceye sevgiyle bakan gözler, o eski romantizmi yansıtır.

"Yanmış ruhu titreten ilâhî,
Yapraklarda billûrlaşan seher;
Nerde çam kokan tahta testiler,
Geyik sesile çınlayan vâdi?"

Bu dörtlükte, şairin ruhunu titreten ilâhî bir güçten ve yapraklarda billûrlaşan (kristalleşen, saydamlaşan) seher vaktinden bahsedilir. Bu imgelerle dolu geçmişin güzelliği, hatıralarda hâlâ canlıdır. "Çam kokan tahta testiler" ve "geyik sesile çınlayan vâdi" gibi imgeler, doğanın içindeki bu huzurlu ve saf anıları canlandırır.

"Yaldız dallarda çiçek yerine
Yıldız açmaz mı artık ağaçlar,
Yanmaz mı bin rüya ile saçlar
Kapanıp günün eteklerine?"

Bu dizelerde, şair, doğanın güzelliklerinin artık eski parlaklığını yitirdiğini ima eder. "Yaldız" (altın sarısı süs) ve "yıldız" imgeleri, doğadaki ışığın ve güzelliğin kaybolduğunu düşündürür. Gün batımında saçların bin bir rüya ile dolması, geçmişteki romantik anıların yok olmasından duyulan bir üzüntüyü yansıtır.

"Ey gülüşü sabahlardan güzel,
Dünyası düşüncelerden geniş!
Ey göğsünde ilâhî geriniş
Rüyalarıma hükmeden güzel!"

Bu tekrarlanan dizeler, sevgilinin yüceliğini ve şair üzerindeki derin etkisini bir kez daha vurgular. Bu aşk, sabahların güzelliği ve düşüncelerin enginliği ile tasvir edilir.

"Hakikate olmaz mı acep râm
Yıllardır beslediğim düşünce?
Çıkılmaz dağlardan da mı yüce
Hasretinle tırmandığı ehram?"

Şiirin sonunda, şair, yıllardır beslediği düşüncenin hakikate (gerçeğe) boyun eğip eğmeyeceğini sorgular. "Râm" kelimesi, "boyun eğmek" anlamında kullanılmıştır. Şair, sevgiliye duyduğu özlemin çıkılmaz dağlardan daha yüksek olduğunu ve bu özlemin bir piramit (ehram) gibi olduğunu ifade eder. Bu, aşkın ne denli yüce ve erişilmez bir duygu olduğunu gösterir.

Orhan Veli’nin bu şiiri, imgelerle dolu zengin diliyle derin bir aşkın ve özlemin ifadesidir..





Ey aşılmaz dağların ardında,
Ulaşılmaz beldelerden uzak,
Hasretin dallarını tutan sak,
Mavi, sonsuz bir tâkın altında!

Ey gülüşü sabahlardan güzel,
Dünyası düşüncelerden geniş!
Ey göğsünde ilâhî geriniş,
Rüyalarıma hükmeden güzel!

Nerde eğilen dalından yere
Portakalların düştüğü çardak,
Kadehe doyarak değen dudak,
Sevgile bakan göz, gecelere;

Yanmış ruhu titreten ilâhî,
Yapraklarda billûrlaşan seher;
Nerde çam kokan tahta testiler,
Geyik sesile çınlayan vâdi?

Yaldız dallarda çiçek yerine
Yıldız açmaz mı artık ağaçlar,
Yanmaz mı bin rüya ile saçlar
Kapanıp günün eteklerine?

Ey gülüşü sabahlardan güzel,
Dünyası düşüncelerden geniş!
Ey göğsünde ilâhî geriniş
Rüyalarıma hükmeden güzel!

Hakikate olmaz mı acep râm
Yıllardır beslediğim düşünce?
Çıkılmaz dağlardan da mı yüce
Hasretinle tırmandığı ehram?

Mehmet Ali Sel imzasıyla (Orhan Veli, bazı şiirleri altına bu imzayı atmıştır.)

Kanunuevvel 1936, Ankara

[Varlık, 1 İkincikanun (Ocak) 1937]

#müzik #şiir #orhanveli #orhanvelikanık

свернуть