Nowe Miasto (z niem. Waldenburg Neustadt) – duża dzielnica mieszkalna Wałbrzycha i jego jednostka pomocnicza, zajmująca grzbiet i wschód zbocza Parkowej Góry i północno-wschodniej Góry Powstańców oraz północne podnóże Niedźwiadków.
Nowe Miasto powstało po 1880 r. na terenach należących do Starego Zdroju, ale od początku rozwijało się jako reprezentacyjna wówczas dzielnica Wałbrzycha. Już w 1794 roku istniała tutaj Kopalnia Węgla Kamiennego „Herman”, którą zamknięto w około 1930 roku. W związku z dynamiczną ekspansją władze miejskie rozpoczęły plany budowy nowej dzielnicy. W ramach tego zamierzenia odkupiono w 1905 roku pod przyszłą dzielnicę teren tzw. dóbr rycerskich. Do sporządzenia planu urbanistycznego Nowego Miasta (niem. Neustadt) zaangażowano Josepha Stübbena, jednego z najbardziej uznanych w ówczesnych Niemczech planistów miejskich. Ożywiony ruch budowlany rozpoczął się ok. 1905 r., a po I wojnie światowej Nowe Miasto stało się dzielnicą w obrębie Wałbrzycha. Do jego rozwoju przyczyniało się bliskie sąsiedztwo centrum miasta, a równocześnie atrakcyjne położenie poza strefą przemysłową. Dlatego po 1925 r. wzniesiono tu największy w Wałbrzychu kompleks sportowy ze stadionem mieszczącym ok. 30 tys. widzów. Służył nie tylko do rozgrywania imprez sportowych, ale też jako miejsce masowych zgromadzeń i demonstracji. W Parku Sobieskiego zbudowano schronisko turystyczne znane wówczas z pięknego widoku.
Inną atrakcją dzielnicy stało się Mauzoleum, które było miejscem organizowanych w czasach hitlerowskich demonstracji patriotycznych. Mauzoleum było wybudowane na pamiątkę zabitych pionierów ruchu narodowo-socjalistycznego i Ślązaków poległych w czasie I wojny światowej.

W okresie II wojny światowej przy ul. Psie Pole koło szkoły (dzisiejszy komisariat policji dawniejszy Dom Opieki Społecznej z 1910 roku)[4]. istniał obóz jeniecki dla żołnierzy AR. W czasie II wojny światowej kopalnie „Herman” przebudowano na duży schron z dużą siecią podziemnych korytarzy podlegającemu departamentowi obrony cywilnej. Dzisiaj jest to drugi tajemniczy obiekt na terenie dzielnicy[5]. Po 1945 r. Nowe Miasto początkowo nadal pełniło rolę reprezentacyjnej dzielnicy mieszkalnej Wałbrzycha, ale już w latach 60. zaczęło tracić ten charakter, ponieważ z jednej strony eksploatacja węgla przez KWK „Thorez” powodowała szkody górnicze, z drugiej strony zaczęto realizować nowe dzielnice mieszkalne, przede wszystkim Piaskową Górę, które stały się „sypialniami” miasta. W pierwszych latach po wojnie dzielnica nosiła nieoficjalną, ale popularną nazwę „Paryż”, ponieważ osiedliło się tu sporo reemigrantów z Francji. Nowe Miasto zaczęło stopniowo podupadać, a proces ten nasilił się po upadku górnictwa. Daje się zauważyć wyraźna dekapitalizacja starszej zabudowy, całkowicie podupadł kompleks sportowy, chociaż są podejmowane próby jego reaktywowania. Na obrzeżach, szczególnie w południowej części rozwija się budownictwo jednorodzinne.

свернуть