Miniatury filmów zostały wykonane samodzielnie przez autora niniejszego kanału lub pobrane na zasadzie CC0 (Creative Commons Zero) z domen publicznych i w żaden sposób nie naruszają niczyich praw autorskich.
Oporność bakterii na antybiotyki może być naturalna i nabyta. Najczęściej jest spowodowana wytwarzaniem enzymów beta-laktamaz, zmianą właściwości białek wiążących PBP, modyfikacją rybosomów i przepuszczalności błon komórkowych, aktywnym wypompowywaniem antybiotyków z komórki, tak zwanym efluksem. Oporność nabyta jest związana z nadużywaniem antybiotyków, stosowaniem zbyt małych stężeń, zbyt krótkim czasem leczenia, stosowaniem antybiotyków o szerokim spektrum działania. Oporność na antybiotyki może być przekazywana pomiedzy różnymi bakteriami, najczęściej w plazmidach podczas koniugacji bakterii.
Do niedawna poważnym zagrożeniem były zkażenia szpitalne wywołane przez gronkowce metycylinooporne MRSA oraz pałeczki wytwarzajace beta-laktamazy o szerokim spektrum działania ESBL. Obecnie istnieją bakterie wytwarzające NMD-1, czyli metalobeta-laktamazy New Delhi, które zapewniają oporność prawie na wszystkie lub na wszystkie antybiotyki stosowane jako ostatnia „deska ratunku”, z wyjątkiem kolistyny i aztreonamu. Ponieważ nabywanie oporności bakterii na antybiotyki przebiega znacznie szybciej niż produkcja nowych antybiotyków, należy liczyć się z tym, że w niedalekiej przyszłości powstaną nowe superbakterie, oporne na wszystkie antybiotyki. Śmiertelne staną się choroby wywołane przez te bakterie, powszechnie uważane za łatwe do wyleczenia, takie jak zapalenie gardła, płuc czy układu moczowego.
Superbakterie to bakterie oporne na co najmniej dwa antybiotyki stosowane jako leczenie z wyboru podczas nieskuteczności wcześniejszej antybiotykoterapii. Mogą to być organizmy komensalne, zasiedlające przewód pokarmowy zdrowych ludzi, które stają się niebezpieczne po wprowadzeniu do dróg oddechowych lub układu moczowo-płciowego. Zagrożone są przede wszystkim osoby po chemioterapii, przeszczepie szpiku, transplantacji narządów lub operacjach na narządch jamy brzusznej, a także z wtórnym lub nabytym zespołem niedoboru odporności.
Bakterie komensalne i probiotyczne, posiadają status GRAS – Generally Recognized as Save. Dlatego probiotyki mogą być bez obaw stosowane nawet przez niemowlęta i matki w ciąży. Jednak uważa się, że bakterie z rodzaju Lactobacillus oraz Bifidobacterium mogą powodować zapalenie wsierdzia oraz posocznicę u osób szczególnie zagrożonych, zwłaszcza po operacji na jamie brzusznej i chemioterapii oraz w nabytych zespołach odporności. Ryzyko oceniane jest na 0,5% i jest nie większe niż ryzyko zakażeń wywołanych przez fizjologiczną florę organizmu. Bakterie z rodzaju Lactobacillus mogą wykazywać różne mechanizmy oporności na antybiotyki, nie można wykluczyć, że mechanizmy tej oporności mogą być przekazywane na bakterie potencjalnie chorobotwórcze, takie jak Escherichia coli, Clostridum perfringfens czy Enterococcus faecalis.
Należy pamiętać, że antybiotyki powodują bardzo często działania niepożądane, w tym potencjalnie śmiertelne, takie jak zapalenie jelita grubego, biegunki, choroby wątroby i dróg żółciowych, agranulocytozę, pancytopenię, rumień wielopostaciowy, inne zmiany skórne. Stosowanie antybiotyków powinno być ograniczane tylko do uzasadnionych przypadków, które znalazły potwierdzenie w wynikach badań mikrobiologicznych. Do zastosowania antybiotyku upoważnia na przykład posocznica, angina, zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, infekcja dróg moczowych, zapalenie zatok przynosowych z gorączką, ropną wydzieliną i bólem głowy. Profilaktycznie antybiotyki mogą być stosowane po wyrwaniu zęba u osób chorych na serce, po operacji na przewodzie pokarmowym i innych narządach jemy brzusznej w przeziębieniu u osób chorych na mukowiscydozę oraz przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Nie należy profilaktycznie podawać antybiotyków w zakażeniach wirusowych, gdy ryzyko wystąpienia powikłań jest niewielkie.
Piśmiennictwo:
1. JH. Tran, GA. Jacoby. „Proc Natl Acad Sci U S A”. 2002, 99, 5638-5642.
2. Costelloe C, Metcalfe C, Lovering A, Mant D, Hay AD. British Medical Journal. 2010, 340: 2096.
3. Rolain et al. „Clinical Microbiology and Infection”. 16, s. 1699-1701, 2010.
