Հայ ժողովրդական երգ՝ «Շողեր ջան»: Մշակումը՝ Կոմիտասի: Կատարում է Գյումրիի «Տիրամայր Հայաստանի» երգչախումբը: Խմբավար՝ Ռոբերտ Մլքեյան:
Armenian folk song "Shogher djan". Processing by Komitas. Performs "Tiramayr Hayastani" chamber choir of Gyumri. Conductor Robert Mlqeyan.Այս երգը Կոմիտասը 1907 թվականին տպագրել է որպես խմբերգ, իսկ 1912-ին՝ արդեն որպես մեներգ՝ Կ. Պոլսում հրատարակվող մի հունական ամսագրում: Ռոբերտ Աթայանն անսովոր և ուշագրավ է համարում այն հանգամանքը, որ «Շողեր ջան» երգի խոսքերի երկրորդ կեսն իր տրամադրությամբ տրամագծորեն հակառակ է առաջին կեսին, և խոսքերում ուրախ սկսվող այդ պարերգը, այնուամենայնիվ, ողբերգական վերջավորություն ունի: Նա նաև նշում է, որ անշուշտ, պետք չէ կարծել, թե Կոմիտասն իր գտած ժողովրդական քառյակները մեքենայորեն է միակցել՝ զանց առնելով երգի երկրորդ կեսում նրա բովանդակության այդպիսի վճռական կերպով փոխվելու հանգամանքը: Ընդհակառակն, ոտանավորի երկրորդ կեսը գծիկով անջատված է առաջին կեսից՝ հիշեցնելու համար, որ այդտեղից սկսվում է երգի երկրորդ բաժինը, որը նոր տրամադրություն ունի: Այդ երկրորդ կեսը գործնականում չի կատարվում՝ երկարությունից խուսափելու նպատակով:
Այժմ դառնանք երգի բովանդակությանը. նախ մեր առջև պատկերանում է մի ամպամած բնապատկեր սարերում, որտեղ ձյուն է գալիս և տեսնում ենք Շողերին՝ թափվող փաթիլների տակ անհոգ ու զվարթ պարելիս: Նա այնքան ուրախ է, որ տուն գնալ չի ուզում: Այս մասին մեզ պատմում է Շողերի գեղեցկությամբ հմայված տղան, որի սիրտը կրակով է լցվել և գիշերները չի կարողանում աչք փակել՝ անդադար հիշելով պարող աղջկա սիրելի կերպարանքը, որ այնքան հարազատ էր հայրենի բնապատկերի մեջ: Եվ տղան անդադար խնդրում է, որ Շողերը չդադարեցնի իր պարը, այլ միշտ շորորա՝ ամպի տակից օրորվելով ցած իջնող փաթիլների հետ: Եվ կարծես թե նա առավել ոգի է առնում սիրած տղայի ներկայությունից, տեսնելով, թե որքան ինքնամոռաց է իրեն նայում:
Թեև ձյուն է գալիս, սակայն սիրահար տղային թվում է, թե վերևից հուր է թափվում, քանի որ ինքն այրվում է Շողերի սիրուց, և խնդրում է, որ Վարդավառի տոնի օրը ոչ թե ջուր լցնի իր վրա, այլ սարերից ձյուն բերի իր համար, որ գոնե մի քիչ հովացնի իրեն:
Երգի հաջորդ տեսարանում սարի գլխին թափվող ձյունը կարծես թե առատանում է՝ դժվարացնելով շեկլիկ Շողերի պարելը, և նա ստիպված տուն է գնում, որը գտնվում է բերդի տակին:
Ահա, այստեղից սկսվում է Ռոբերտ Աթայանի նշած ողբերգական հատվածը: Մեզ անհայտ պատճառով տղան մահացել է, և ինչ-որ մեկը նրա անունից է երգում՝ ասելով «դեռ մուրազիս չըհասած վըրես խորունկ քուն եկավ, Շողեր ջան»: Այժմ արդեն բնապատկերն էլ է փոխվում, անհետանում է այն՝ զվարթ տրամադրություն փոխանցող տեսարանը: Աշուն է գալիս՝ տանելով ծառերին կենդանություն հաղորդող տերևները և թողնում է դատարկ ու անկենդան թվացող ճյուղերը: Եվ տեսնում ենք վշտահար Շողերին, որի սիրած տղան անվերադարձ հեռացել է իրենից:
Երգի խոսքերը՝

Ամպել ա, ձուն չի՛ գալի,
Շողե՜ր ջան,
Սարիցը տուն չի՛ գալի,
Շողե՜ր ջան,
Դու շորորա՛, դուն օրորա՛
Շողե՜ր ջան,
Ամպի տակին ձուն կերևա,
Շողե՜ր ջան:

Սիրտս կըրակով լըցված,
Շողե՜ր ջան,
Աչքերիս քուն չի գալի,
Շողե՜ր ջան,
Դու շորորա՛, դուն օրորա՛
Շողե՜ր ջան,
Ամպի տակին ձուն կերևա,
Շողե՜ր ջան:

Հուրք ա թափում վերիցը,
Ես վառա քո սերիցը,
Վարդավառին ինձ համար
Ձուն բեր դու սարերիցը:

Սարի գլխին ձուն եկավ,
Շողե՜ր ջան,
Շեկլիկ յարըդ տուն եկավ,
Շողե՜ր ջան,
Ուն կերևա, ձուն կերևա,
Շողե՜ր ջան,
Բերդի տակին տուն կերևա,
Շողե՜ր ջան:

Դեռ մուրազիս չըհասած,
Շողե՜ր ջան,
Վըրես խորունկ քուն եկավ,
Շողե՜ր ջան,
Ուն կերևա, ձուն կերևա,
Շողե՜ր ջան,
Բերդի տակին տուն կերևա,
Շողե՜ր ջան:

Աշունն եկավ սարիցը,
Տերև թափեց ծառիցը.
Շողոն դարդով լըցվել ա,
Հեռացել ա յարիցը:

свернуть