İnsana, hayata ve hakikate dair her şeyi konuştuğumuz bir program olan Vesair’de bu haftaki konuğumuz Uluslararası Mülteci Hakları Derneği Başkanı Uğur Yıldırım. Değerli bir hukukçu olan aynı zaman da İnsan Hakları ve Mülteciler noktasında değerli çalışmaları bulunan Yıldırım ile Vesair’de bugün, Mülteciliği, mülteciliğin dönüşümünü, Mülteciliğin “hukuksal çerçevesini”, küresel adaletsizliğin ve savaşların “mülteciler”de açığa çıkarttığı hikayesini; Türkiye’nin Mülteciler noktasında çalışmalarını ve geldiği son yeri. Aynı zamanda Suriyelilerle entegrasyon konusunu konuşacağız…
1:
Öncelikle genel olarak göç ve göçmenlik üzerine konuşmak isteriz: Kimse isteyerek göç etmez elbette, her göçün bir nedeni vardır ve bu çoğunlukla bir zorunluluktur. Şu an gündemi pandemi kaplasa da aslında göç olgusu çok temel bir mesele ve bu koşullar altında da devam ediyor. Ama göçmenlik her zaman sadece göçmenlerle ilgili bir sorun olarak tartışılıyor. Oysa egemenler arası ilişkilerde “pazarlık malzemesi” durumuna getirildikleri durumları çokça görüyoruz. Siz genel hatlarıyla, göç ve göçmenlik üzerine neler söylersiniz? Göçmenlik egemen güçler için bir tehdit mi işlevsel bir araç mı? Dünya, göçmenleri “hangi noktadan” değerlendiriyor? İnsanlık açısından mı yoksa siyasal bir araç mı? Avrupa ve Amerika, mülteciler noktasında nasıl bir pozisyonda?
2: Göçmenlik, mültecilik, geçici sığınmacı, bu kavramları açıklar mısınız?
Mülteci kavramı ile ilgili bir kafa karışıklığı yaşandığı görülüyor. Benzer durumda olanlara sığınmacı, göçmen, misafir gibi tanımların verildiğini görüyoruz. Meseleye kavramsal ve hukuki açıdan baktığımızda mülteci kimdir; hangi statüde olanlara mülteci denebilir?
Bu durumda Türkiye’de hukuki anlamıyla bir mülteci varlığından bahsetmek zor, öyle mi?
Dünyada en fazla iltica hareketleri nerede yaşanıyor?
O halde mülteciliğin en yaygın Müslüman coğrafyalarda yaşandığını söyleyebiliriz.
Mültecilerin yaşadıkları sorunları ana hatlarıyla nasıl sınıflandırabiliriz?
Dünyada mültecilerin haklarını korumak noktasında uluslararası hukuk ve ülkelerin iç hukukları yeterli düzenlemeler içeriyor mu?
Yani havaalanına gelen ve iltica talebinde bulunan bir kişinin hayatı havaalanı güvenliğinin vicdanına bağlı, öyle mi?
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ne gibi bir fonksiyon icra ediyor; mülteci sorunlarıyla ilgili etkili müdahalelerde bulunuyor mu?
Türkiye’de mültecilerin yaşadığı ağırlıklı sorunlar nelerdir?
Aylan bebeğin cesedinin kıyıya vurmasından sonra Suriyeli mültecilerle ilgili bir kamuoyu oluştu. Bununla birlikte “Neden Avrupa’ya gitmek istiyorlar?” gibi sorular soruluyor. Neler söylemek istersiniz?
Buradan hareketle şunu da sormak istiyorum: Neden kitlesel olarak geçiş yaptıkları sınır ülkeleri Türkiye, Lübnan, Irak ve Ürdün haricindeki Müslüman toplumlara hükmeden devletlere gitmek “istemiyorlar”?
Peki, mülteci sorunları ile ilgilenirken hukuk çevrelerinden, siyasi otoritelerden ve STK’lardan yeterli desteği görüyor veya ortak iş yapabiliyor musunuz?
Türkiye’de özellikle İslami hareketlerle bağlantılı dünyanın değişik yerlerinden gelen Müslüman siyasi mültecilerin iltica talepleri ile ilgili sorunların yaşandığını biliyoruz. Hayati tehlikeye rağmen iade edilmek istenen, edilen mülteciler oldu ki sizin bu konuda verdiğiniz mücadele var. Tecrübelerinizi paylaşır mısınız?
Türkiye'de göç bakanlığının kurulması gerektiğini düşünüyor musunuz?
Entegrasyon noktasında ne durumdayız?
3: Neden insanlar kendi yurtlarını terk etmek zorunda kalıyor? Bunun en temel sebebi nedir? Göç eden, mülteci durumuna düşen insanları “dünya” anlayabiliyor mu? Mültecilerin bir hukuku var mı?
4: Mülteci Hukuku ve Türkiye’de Uluslararası Korumaya İlişkin Hukuki Çerçeve nedir? Kısaca Mültecilerin hukuki haklarını anlatır mısınız?
5: Türkiye’de şu an TAM SAYI OLARAK kaç mülteci var? Suriyeliler dışında – başka ülkelerden gelenlerde var?
6: Türkiye’de sayıları 4 milyonu aşan Suriyelilere dair Bir göç bakanlığı kurulmalı mı?
7: Suriyelilerle birlikte yaşama noktasında bu 9 yıllık süreçte Türkiye iyi bir sınav verdi mi? Sosyal medya da bir süre sürekli Suriyeliler ilgili dezenformasyon haberlerin yapıldığını biliyoruz? Bu konuda ne düşünüyorsunuz? Yabancı düşmanlığı noktasında bir devlet politikamız var mı?
Suriyeliler ile ilgili bir entegrasyon politikamız var mı Kültür politikalarımızı bu entegrasyona göre ayarlıyor muyuz?
8: Türkiye’deki Suriyeliler Özelinde Toplumsal Kabul ve Uyum ne durumdadır?
Türkiye’de sayıları 3.6 milyonu aşan Suriyeli ile geçen ve dokuz yıla yaklaşan dönemi “minimum düzeyde çatışmalı” ve hatta “oldukça başarılı” olarak nitelemek mümkün müdür? Türk Toplumu Suriyelileri Nasıl Tanımlıyor?
9: Türkiye’deki Suriyeliler ve Eğitim meselesine gelince ne durumdayız? Suriyeliler’in Türkiye’de yaşadığı sorunlar neler? Türkiye olarak Suriyelilere nasıl bakmamız lazım? Türkiye devlet politikası olarak “Suriyelilere göre nasıl bir politika üretmeli? Bu 9 yıllık süreçte nerede eksik kaldık?
