Tungumál: Þýska

Stille Nacht (Heims um ból)

Lag: Franz Xaver Gruber

Texti: Joseph Mohr

Catharina "Nina" Hagen f. 1955 er þýsk söngkona, lagahöfundur og leikkona. Hún er þekkt fyrir leikræna tjáningu við söng og hefur oft verið kölluð "Guðmóðir pönksins" þar sem hún var áberandi á pönkárunum og nýbylgjuárunum. Hún var fædd í Austur-Þýskalandi og ólst þar upp og lék í kvikmyndum og var í hljómsveit sem hét Automobil og gaf út smáskífu sem hét "Du hast den Farbfilm vergessen". En þegar faðir hennar, Wolf Biermann, missti ríkisborgararétt sinn þar flutti hún með honum til vestursins. Þar fékk hún plötusamning hjá CBS Records og stofnaði hljómsveitina Nina Hagen Band.Fyrsta plata þeirra "Nina Hagen Band" (1978) sló í gegn og seldist í yfir 250.000 eintökum. Hljómsveitin gaf út aðra plötu sem hét "Unbehagen" (1979) áður en hún lagði upp laupana 1979. Sú plata seldist jafn vel og sú fyrri. Nína gaf út nokkrar sólóplötur eftir þetta en frægð hennar minnkaði mjög þegar leið á níunda áratuginn.

Hér í þessu vídeói er Nina að syngja fyrir frönsku sjónvarpsstöðina FR3 árið 1992. Það útskýrir kannski hvers vegna hún syngur smávegis á ensku. Franskan hennar er öldungis afleit og hún hefur e.t.v. talið að franskir áhorfendur mundu skilja ensku betur en þýsku. Þótt Nina sé gamall pönkari og hafi eitt sinn gefið út plötu sem hét NunSexMonkRock er hún trúuð og var skírð til mótmælendatrúar árið 2009.

Heims um ból eða Stille Nacht eins og það heitir á þýsku var samið af tveimur Austurríkismönnum, prestinum Joseph Mohr og organistanum Franz Xaver Gruber. Mohr hafði ort kvæðið árið 1816. Á aðfangadag 1818 fór hann til Gruber og bað hann að semja lag við kvæðið sem hægt væri að syngja um kvöldið. Gruber samdi lagið á gítar (þar sem kirkjuorgelið var bilað) og þeir sungu það saman við messu um kvöldið í Sankti Nikulásar kirkjunni í þorpinu Oberndorf bei Salzburg. Mohr lék undir á gítarinn og kórinn endurtók tvær síðustu hendingarnar í hverju erindi. Sankti Nikulás er auðvitað sjálfur jólasveinninn svo þetta jólalag kemur eiginlega "straight from the horse's mouth"! Á Íslandi er yfirleitt sungið kvæðið Heims um ból eftir Sveinbjörn Egilsson og samkvæmt íslenskri Wikipedia síðu er það misskilningur að það sé þýðing á kvæði Joseph Mohr heldur er það sjálfstætt kvæði sem er samt langoftast sungið við þetta lag Franz Grubers. Það eru þó til tvær íslenskar þýðingar á upprunalega textanum, önnur eftir Matthías Jochumsson og hin eftir Sigurjón Guðjónsson. Þær eru báðar ágætar en auðvitað alls ekki nákvæm þýðing á frumtextanum enda erfitt að fella slíkt inn í rím og stuðla. Ég held mig við það að þýða (að mestu orðrétt eftir því sem hægt er) það sem sungið er, eins og í öðrum myndböndum sem ég þýði. Upprunalegi textinn er sex erindi. Oftast eru bara sungin þrjú erindi. Í enskum þýðingum eru það erindi nr. 1 og 6 og 3 (í þeirri röð) en Nina syngur erindi nr. 1 og 6 og 2.


Hér er kvæði Josph Mohr á þýsku:

Stille Nacht

1. Stille Nacht! Heil'ge Nacht!
Alles schläft; einsam wacht
Nur das traute hoch heilige Paar.
Holder Knab' im lockigen Haar,
|: Schlafe in himmlischer Ruh! :|

2. Stille Nacht! Heil'ge Nacht!
Gottes Sohn, o wie lacht
Lieb' aus deinem göttlichen Mund,
Da uns schlägt die rettende Stund'.
|: Jesus in deiner Geburt! :|

3. Stille Nacht! Heil'ge Nacht!
Die der Welt Heil gebracht,
Aus des Himmels goldenen Höhn,
Uns der Gnaden Fülle läßt sehn,
|: Jesum in Menschengestalt! :|

4. Stille Nacht! Heil'ge Nacht!
Wo sich heut alle Macht
Väterlicher Liebe ergoß,
Und als Bruder huldvoll umschloß
|: Jesus die Völker der Welt! :|

5. Stille Nacht! Heil'ge Nacht!
Lange schon uns bedacht,
Als der Herr vom Grimme befreit
In der Väter urgrauer Zeit
|: Aller Welt Schonung verhieß! :|

6. Stille Nacht! Heil'ge Nacht!
Hirten erst kundgemacht
Durch der Engel Alleluja,
Tönt es laut bei Ferne und Nah:
|: "Jesus der Retter ist da!" :|

Þýðing Matthíasar Jochumssonar:

Hljóða nótt!

Hljóða nótt! Heilaga nótt!
Hvílir þjóð þreyttan hvarm,
nema hin bæði, sem blessuðu hjá,
barninu vaka með fögnuð á brá.
Hvíldu við blíðmóður barm.

Hljóða nótt! Heilaga nótt!
Hjarðlið, þey, hrind þú sorg.
Ómar frá hæðunum, englanna kór,
"yður er boðaður fögnuður stór;
Frelsari í Betlehemsborg."

Hljóða nótt! Heilaga nótt!
Jesú kær, jólaljós
leiftrar þér, guðsbarn, um ljúfasta brá,
ljómar nú friður um jörðu og sjá;
himinsins heilaga rós!

Þýðing Sigurjóns Guðjónssonar:

Hljóða nótt

Hljóða nótt, heilaga nótt.
Værð á fold, vaka tvö
Jósep og María jötuna við,
jól eru komin með himneskan frið.
:,:Fætt er hið blessaða barn. :,:

Hljóða nótt, heilaga nótt.
Hirðum fyrst heyrin kunn
gleðirík, fagnandi engilsins orð,
ómfögur berast frá himni á storð:
:,:Fæddur er frelsari þinn. :,:

Hljóða nótt, heilaga nótt.
Sonur guðs signir jörð.
Myrkrið það hopar við hækkandi dag
hvarvetna sungið er gleðinnar lag:
:,:Kristur er kominn í heim. :,:

свернуть