Hoạ sĩ Hoàng Công Luận, sinh năm 1930 tại Hà Nội. Những năm 50 của thế kỷ trước, Trung ương cử nhiều hoạ sĩ xuống thực tế sáng tác ở Vùng mỏ trực tiếp giảng dạy lớp vẽ công nhân. Xuống Vùng mỏ, cùng ăn, cùng làm việc với công nhân mỏ, hoạ sĩ còn tranh thủ đi vẽ. Sau đợt công tác tại Vùng mỏ, các thầy cũng lần lượt trở về Hà Nội, riêng hoạ sĩ Hoàng Công Luận xin tiếp tục ở lại để giúp cho phong trào mỹ thuật của tỉnh suốt từ năm 1958 đến năm 1977. Tại Quảng Ninh, ông đã tổ chức nhiều lớp học và trại sáng tác cho anh chị em hoạt động mỹ thuật của tỉnh. Từ các lớp học, trại sáng tác, nhiều anh em đã trưởng thành, đã có phong cách riêng, được giới mỹ thuật biết đến như hoạ sĩ Nguyễn Hoàng, Bùi Đình Lan, Đặng Đình Liên, Ngô Phương Cúc, Lê Vân Hải, Phạm Phi Châu, Lê Chuyền, Ngô Văn Túc, Vũ Tư Khanh, Tống Giang Minh, Trần Công Phú, Nguyễn Duy Mạnh, Vũ Quý, Bùi Trọng Hướng, Hoàng Ngọc Châu, Lê Na .v.v..
Bà Vũ Hoàng Cầm - vợ, đồng thời là học trò của hoạ sĩ Hoàng Công Luận những năm ông dạy học ở Vùng mỏ nhớ lại: Hơn 50 năm về trước, tôi được phân công làm giáo viên tỉnh Hải Ninh. Các buổi tối rảnh rỗi, tôi xin vào học lớp vẽ mới mở mà thực ra đây là trại sáng tác mỹ thuật dành cho công nhân mỏ, có năng khiếu vẽ, được nhà máy, xí nghiệp chọn đi học. Giáo viên phụ trách là hoạ sĩ Hoàng Công Luận. Thầy chỉ bảo tận tình, rất nghiêm trong giờ học nhưng lúc giải lao lại hoà đồng với mọi người. Mỗi khi vẽ ngoài trời, thầy đội mũ lá, đeo kính cận trắng, cắp một chiếc cặp đen to, chân đi dép cao su, dáng vẻ thật oai vệ. Mọi người đều nể trọng và quý mến thầy, tôi cũng không ngoại lệ. Từ lớp học vẽ đó, thầy và tôi nên duyên chồng vợ. Cưới nhau xong, tôi đã chuyển về quê Hải Phòng dạy học, anh tiếp tục ở Quảng Ninh. 9 năm sau đó, chúng tôi mới đoàn tụ gia đình tại Hà Nội.
Vì gắn bó lâu dài với Quảng Ninh, hoạ sĩ Hoàng Công Luận đã cho ra đời nhiều tác phẩm mỹ thuật có tiếng về cuộc sống, con người vùng than. Các bức vẽ, như: “Công nhân luyện thép”, “Sinh hoạt trong hang”, “Khai thác lộ thiên”, “Cô gái mỏ”, “Vịnh Hạ Long” .v.v. đều thể hiện nét tài hoa của người hoạ sĩ. Gây tiếng vang nhất là bức tranh “Hai chế độ” vẽ suốt bức tường nhà kho của Cẩm Phả.
Gắn bó với Quảng Ninh suốt quãng đời trai trẻ, ông đã xem Quảng Ninh như quê hương thứ hai của mình. Khi đã trở về Hà Nội, làm Tổng Biên tập Tạp chí Mỹ thuật và khi đã nghỉ hưu ông vẫn đi về, theo sát phong trào mỹ thuật Quảng Ninh. Bà Cầm cho biết: Anh Luận đã công tác tại Quảng Ninh “19 năm cơm tập thể, giường cá nhân”, góp nhiều công sức vào việc đào tạo đội ngũ hoạ sĩ công nhân mỏ. Nay nhiều người thành danh vẫn không quên anh. Anh sống giản dị, chân thành nên gia đình, bạn bè và các học trò đều yêu quý.
Hoạ sĩ Trần Khánh Chương, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, cho rằng, hoạ sĩ Hoàng Công Luận và một số người khác đã đi thực tế ở Vùng mỏ mang đến cho công nhân một luồng gió mới về văn hoá văn nghệ nói chung và mỹ thuật nói riêng. Riêng đối với mỹ thuật trong ngành Than đó là một đặc thù, đều có năng lực chuyên môn, có tâm huyết và có tác phẩm xuất sắc.
