Kıymetli arkadaşlar bu videomuzda Türkçenin en önemli konu başlıklarından biri olan sözcük türlerinden fiil diğer adıyla eylem konusunun fiil çatısı, fiillerde çatı, eylemlerde çatı başlığını sizlere anlatacağız. Bu konu her yıl soru gelen bir konu olduğundan TYT Türkçe, KPSS Türkçe, LGS Türkçe sınavları için büyük önem taşımaktadır. Konumuz içerisinde geçişli fiiller, geçişsiz fiiller, oldurgan fiiller, ettirgen fiiller, etken fiiller, edilgen fiiller, dönüşlü fiiller, işteş fiiller, karşılıklı işteş fiiller, birlikte işteş fiiller, hangi cümlelerde çatı aranmaz, başlıklarıyla ilgili bilgiler bulacaksınız.
Fiillerde çatı konusu arıca ilkokul 8.sınıf Türkçe konularının da en önemli başlıklarından biridir. 8. sınıf Türkçe Fiil Çatısı. Dolayısıyla fiil çatısı konusu 8. sınıf Türkçe dersinin en önemli konularından biri olduğu için TYT, KPSS ve LGS sınavının en önemli başlıklarındandır.
Fiil çatısı videomuzda ayrıca etken fiil edilgen fiil farkı, dönüşlü fiil edilgen fiil farkı, oldurgan fiil ettirgen fiil farkı ile ilgili bilgiler de bulacaksınız.
Fiil Çatısı Konu Anlatımı
Cümlede, eylemin nesne alıp almasına ya da öznenin, bildirilen işle ilgili olarak gösterdiği özelliğe eylem çatısı denir.
NOT: Dolayısıyla, yüklemi eylem olmayan cümlelerde çatı aranmaz.
Eylemler çatısı bakımından iki grupta incelenir:
A. Nesne-Yüklem İlişkisine Göre Fiil Çatıları:
1. Geçişli Fiil 2. Geçişsiz Fiil
3. Oldurgan Fiil 4. Ettirgen Fiil
B. Özne-Yüklem İlişkisine Göre Fiil Çatıları:
1. Etken Fiil 2. Edilgen Fiil
3. Dönüşlü Fiil 4. İşteş Fiil
A. NESNE-YÜKLEM İLİŞKİSİNE GÖRE FİİL ÇATISI:
1. GEÇİŞLİ FİİL: Nesnesi olan ya da nesne alabilen eylemlere “geçişli eylem” denir. Bu cümlelerde eylemler “neyi, kimi, ne” sorularına cevap verir
Ben bu kitabı geçen yaz okumuştum.
Not: Bir eylem nesne alabilecek bir eylemse cümle içinde nesne olmasa da geçişli bir eylemdir.
Öğretmen çok güzel anlattı.
2. GEÇİŞSİZ FİİL: Nesne alamayan eylemlerdir. Geçişsiz eylemler, “neyi, kimi, ne” sorularına cevap veremez.
Onun anlattığı fıkraya hepimiz güldük.
Babamla hafta sonları balık tutmaya gideriz.
Not: Cümleyi “onu” sözcüğü ile birlikte okuyarak cümledeki eylemin geçişli olup olmadığını kolayca anlayabiliriz.
Balonu uçan çocuk bir süre (onu) ağladı. (geçişsiz)
Not: Türkçede bazı eylemler yeni anlamlar kazanarak hem geçişli, hem geçişsiz olarak kullanılabilir. eylemin geçişli olup olmadığı sorulduğunda sadece eylemi değil, cümlenin tümünü okumak gerekir.
Bütün gün oradan oraya koştu. (geçişsiz)
3. OLDURGAN FİİL: Geçişsiz iken -r, -t, -tır eklerinden biriyle geçişli hale gelen eylemlere oldurgan eylem denir.
Anlattıklarıyla hepimizi güldürdü. (oldurgan)
Geçişsiz Eylem Oldurgan Eylem
dolmak dol – dur – mak
4. ETTİRGEN FİİL: Geçişli iken -r, -t, -tır eklerinden uygun olanını alan ve geçişliliği devam eden fiillerdir. Bu fiillerde işi, bir başkasına yaptırma anlamı vardır.
Yaşlı kadın askerdeki oğluna mektup yazdırdı. (ettirgen)
Geçişli Eylem Ettirgen Eylem
açmak aç – tır – mak
B. ÖZNE-YÜKLEM İLİŞKİSİNE GÖRE FİİL ÇATISI:
Eylemler, özne-yüklem ilişkisine göre dörde ayrılır.
1. ETKEN FİİL: Öznenin işi bizzat yaptığı fiiller etkendir. Böyle fiillerin öznesi gerçek öznedir.
Bulutlar, ağır ağır geçti üzerimizden.
Dün gece aniden kar yağdı.
İhtiyar, deniz kenarında gemileri seyrediyordu.
2. EDİLGEN FİİL: Edilgen eylemin yüklem olduğu cümlelerde özne, yüklemde bildirilen işi yapmaz; yapılan işten etkilenir ve sözde öznedir. Edilgen eylem, - ''-n ve -l'' eklerinden birini almak zorundadır.
Ayşe çıkmış soruları çözdü. (etken)
Çıkmış sorular çözüldü. (edilgen)
3. DÖNÜŞLÜ FİİL: Bu fiillerin öznesi işi hem yapar hem yapılan işten etkilenir. Dönüşlü eylemler de edilgen fiiller gibi “-I ve -n” ekiyle türetilir.Dönüşlü fiillerde özne gerçek öznedir.
Çocuk sesi duyunca annesine sarıldı. (dönüşlü)
4. İŞTEŞ FİİL: Gerçekleşmesi için birden fazla özne gereken fiillerdir. İşteş çatılı eylemler “-ş” ekini alır. Bazı fiiller ise kök olarak “-ş” ile biter ve işteş özelliği gösterir.
Çocuk, arkadaşıyla yok yere dövüştü.
NOT: İşteş eylemler, öznelerin işi yapma durumuna göre ikiye ayrılır:
a. Karşılıklı İşteş Fiil:
b. Birlikte İşteş Fiil:
NOT: Bazı eylemler, aldığı ek nedeniyle işteş gibi gözükse de tek başına yapılabildiğinden işteş değildir. Cümlede özne birden çok bile olsa, iş bir kişi tarafından gerçekleştirilebiliyorsa o eylem işteş değildir.
#fiildeçatı #fiiller #fiil #çatı

свернуть