6 il davam edən və dünyanın bütün ölkələrinə ağır maddi və mənəvi itkilər hesabına başa gələn İkinci Dünya Müharibəsi yəhudi xalqının tarixində ən qanlı və qara səhifədir. Müharibə dövründə yəhudilər sistematik təqiblərə məruz qalıb və nasist rejimi 6 milyon yəhudini qətlə yetirib. 1933-cü ildə hakimiyyətə gələn nasistlər almanların “ali”, yəhudilərin isə “aşağı səviyyəli irq və alman cəmiyyətinə təhdid olması” ilə bağlı hərtərəfli təbliğat işləri aparıblar. Bu siyasətə 9 may, 1945-ci ildə nasist rejiminin qeyd-şərtsiz təslim olmasından sonra son qoyulub. Həmin tarix indiyədək faşizm üzərində Qələbə bayramı kimi qeyd edilir.
Azərbaycandakı yəhudi icması da yəhudi təqvimi üzrə faşizm üzərində qələbə bayramını qeyd edib. İsrailin Azərbaycandakı səfiri Dan Stav CBC-yə açıqlamasında bildirib ki, ikinci dünya müharibəsi zamanı yaşanan Holokost soyqırımı Avropada yəhudilərə qarşı əsrlərlə aparılmış təqiblərin zirvəsi idi.
“Bizim Holokostdan çıxardığımız dərs bu oldu ki, biz özümüzə arxalanmalıyıq. Hazırda bizim öz dövlətimiz, hərbi gücümüz var və heç kim bizim mövcudluğumuza qarşı təhdid yarada bilməz. Bu bayramı Azərbaycanda qeyd etmək çox əlamətdardır. Çünki Avropadan fərqli olaraq Azərbaycanda heç vaxt antisemitizm olmayıb. Bəzi ehtimallara görə, yəhudilər burda çox uzun, hətta 5 min il əvvəl yaşayıb. Onlar heç vaxt antisemitizdən, qonşularından əziyyət çəkməyiblər. Faktiki olaraq, Azərbaycan əhalisi çiçəklənən zaman yəhudi icması da çiçəklənib, əzab çəkəndə də əzabını bölüşüb. Onlar Azərbaycandan olan qardaşları ilə çiyin-çiyinə vuruşublar. Onlar Azərbaycan cəmiyyətinə töhfə veriblər. Çünki onlar Azərbaycan əhalisi tərəfindən qəbul ediliblər”.
İndi dünya ictimaiyyəti həmrəy şəkildə nasist rejimini qınasa da, Ermənistan dövləti bu rejimlə əməkdaşlıq etmiş şəxsləri qəhrəmanlaşdırmaqla məşğuldur. Yerevanda yəhudilərin qətlində əli olan Qaregin Njdeyə abidə ucadılması Ermənistan hökumətinin milliyyətçi və nasist siyasətinin bariz nümunəsidir. Bu, yəhudiləri xüsusilə narahat edir.
Yəhudi icmasının nümayəndələri bildirirlər ki, Cənubi Qafqaz regionunun ən sürətlə inkişaf edən dövləti olan Azərbaycan multikultural və çox konfessiyalı bir ölkədir. Sülh içində birgəyaşayış və tolerantlıq Azərbaycan cəmiyyətinin əsasını təşkil edir.
