Сёння вас чакае другая частка нашага падарожжа па горадзе Лагойску. Тыдзень таму вы даведаліся пра астэроід, які сутыкнуўся з зямлёй у гэтай мясцовасці каля 45-ці мільёнаў год таму, пра ранні ды няпросты перыяд гісторыі Лагойскага княства, якое выконвала функцыю фарпоста Полацкай дзяржавы, а таксама пра існаванне Лагойскай воласці ў межах Вялікага княства Літоўскага. А сёння паразмаўляем пра далейшую гісторыю Лагойска, якім уладаў магнацкі род Тышкевічаў, якія шмат чаго зрабілі як для развіцця горада, так і ўвогуле для вывучэння мінуўшчыны беларускай зямлі. Вы пазнаёміцеся з гісторыяй рода Тышкевічаў, пра будаўніцтва Лагойскай сядзібы, рэшткі якой да гэтага часу засталіся на мясцовым замчышчы, а таксама пра дзейнасць братоў Канстанціна ды Яўстаха Тышкевічаў, якія ў 19 ст. паклалі пачатак археалагічным даследаванням на беларускай зямлі.
У 20-30 г.г. 16 стагоддзя Лагойшчына перайшла ва ўладанне буйнога дзяржаўнага дзеяча Вялікага княства Літоўскага Васіля з рода Тышкевічаў герба Ляліва. Што цікава, заснавальнік гэтага рода насіў іншае прозвішча. Гэта быў баярын Калянік Мішкавіч, які ў 1437-ым годзе атрымаў ва ўладанне ад князя Свідрыгайлы некалькі маёнткаў пад Жытомірам ды Оўручам. Вось ад малодшага сына Каляніка – Цішкі і пайшоў род Цішкевічаў-Кальніцкіх, да якога і адносіўся Васіль. З цягам часу радавое прозвішча караціласця да Тышкевічаў. Менавіта Васіль і распачаў аднаўленне Лагойска. Пры ім у 1532-ім годзе была адноўленая праваслаўная царква разам з манастыром. Справу Васіля працягнулі і яго нашчадкі, кожны з якіх дбаў пра развіццё сталіцы Тышкевічаўскага графства. У 1609-ым годзе тут быў пабудаваны Касцёл, у 1673-ім годзе Лагойск атрымаў права праводзіць 2 буйныя кірмашы ў год.
У 1814-м годзе Пій Тышкевіч распачаў на старым замчышчы будаўніцтва сядзібы, рэшткі якой знаходзяцца за маёю спінаю. За 5 гадоў яно было скончана, і ў 1819 годзе тут паўстаў велічны будынак, які спалучаў стыль ампір разам з дарычным архітэктурным ордэрам. Вакол сядзібы быў разбіты ландшафтны парк у вельмі модным на той час англійскім стылі. Але ўсё гэта не было галоўнай адметнасцю маёнтка. Сапраўдныя скарбы захоўваліся ў ім самім. Менавіта Пій Тышкевіч паклаў пачатак славутай калекцыі рода Тышкевічаў, якая захоўвалася ў сядзібе. Яна складалася з унікальнай бібліятэкі старадрукаў, у якой налічвалася больш за 10 тысяч тамоў, археалагічных знаходак, прычым як мясцовых, так і часоў старажытнага Рыма, выдатнай карціннай галерэі, калекцыі старадаўняй зброі і шматлікіх іншых цікавостак. Галоўным экскурсаводам у гэтым своеасаблівым музеі быў сам Пій Феліцыянавіч, які пражыў ажно 102 гады.
Справу бацькі працягнулі яго сыны – Канстанцін ды Яўстах. Фактычна іх можна лічыць заснавальнікамі беларускай археалогіі. Яны правялі вялізную колькасць даследванняў самых розных гістарычных помнікаў Мінскай губерніі. Прычым раскопкі вяліся не хаатычна, а ў поўнай адпаведнасці з правіламі тагачаснай археалогіі. Іх вынікам сталі шматлікія навуковыя працы, а таксама багацейшыя археалагічныя калекцыі, якія склалі аснову экспазіцыі Віленскага музея старажытнасцяў.
Праіснаваў Віленскі музей старажытнасцяў нядоўга. Пасля паўстання Кастуся Каліноўскага царскія ўлады мэтанакіравана вынішчалі ўсё, што магло абудзіць самасвядомасць беларускага народа. Вось і віленскі музей палічылі адным з цэнтраў польскай інтрыгі, таму і зачынілі ў 1864 г. Большая частка яго экспанатаў была перавезена ў расійкія музеі, а пасля рэвалюцыі разыйшлася па ўсім свеце. Таму на сённяшні дзень на вялікі жаль абсалютная большасць артэфактаў з унікальнай калекцыі Тышкевічаў знаходзіцца па-за межамі Беларусі. Рэвалюцыйныя падзеі 1917 г. прымусілі прадстаўнікоў рода Тышкевічаў накіравацца ў эміграцыю. Але сядзіба іх працягвала існаваць. Спачатку яе выкарыстоўвалі як штолу, а потым як турму. Аднак у гады Вялікай Айчыннай Вайны сядзіба была знішчана.
— — —
❗️ У відэа выкарыстоўваліся:
► Музычныя кампазіцыі С. Бутоўскага:
▪️ фон Средний
▪️ Through The Times
► Абстрактны манголататарын [ Ссылка ].jpg
Ліцэнзія CC BY-SA 2.0 [ Ссылка ]
— — —
Падпісвайцеся на наш сайт, сацыяльныя сеткі і Telegram:
► [ Ссылка ]
► [ Ссылка ]
► [ Ссылка ]
► [ Ссылка ]
► [ Ссылка ]
—
Канал "Карані і вытокі" – гэта праект Добрага канала з Мінска.
Добры канал - гэта пляцоўка, якая аб'ядноўвае незалежных аўтараў і іх памочнікаў, якія шануюць сумленную журналістыку і жадаюць ўнесці свой уклад у будучыню нашай краіны.
--
Лагойскае княства: Гісторыя рода Тышкевічаў/ Вандроўкі па Беларусі – Калекцыя рода Тышкевічаў.
#ДобрыКанал #Караніівытокі #ЛявонКазакоў #ГісторыяБезМежаў #займальнаягісторыябеларусі #гісторыябеларусі #беларусь
