Հայ ժողովրդական «Դոնի յար» ուրախ պարերգն է՝ «Ակունք» անսամբլի կատարմամբ: «Դոն» բառով հայերենի բարբառներում անվանում են երկարավուն հացերին: Դժվար է ասել, թե այս երգում ինչ իմաստով է գործածված բառը. գուցե ուզում է ասել «հացաբո՞ւյր»:
Ինչպես Շատախի «Մըր տան իտև» պարերգի սկզբում, այստեղ էլ տղան ու աղջիկը նկարագրում են իրենց տներն ու շրջակայքը: Եթե այն մի երգում նրանց երկուսի տների հետևում կորնկանի արտ էր, ապա այս երգի հերոսների տների հետևում սալորի այգիներ են: Եվ տեղանքն այնքան հարթ է, որ հասած սալորի ծառից ցած ընկնելիս մնում է տեղում, հեռու չի գլորվում: Իսկ համը մի անմահական բան է, որ ով ուտի, էլ չի ծերանա:
Հաջորդ հատվածում, կարծես, հանդես է գալիս մեկ ուրիշ զույգ, որոնց տներն էլ թզենիների պարտեզի մոտ են: Այստեղ, թփերի մեջ, - ասվում է, - մաշվում ու նիհարում են երկու հարսներ: Հավանաբար նկատի ունի, որ պտուղ հավաքելիս այդքան տանջվում են: Երգող տղան, որը պատմում է հարսների մասին (հարսնացուների), դիմում է մյուսին և հայտնում, որ նրանցից գեղեցիկին ու աշխատասերին իրեն է ընտրում, մյուսն էլ, որ անբան ու ծույլ է, թող լինի իր ընկերոջը:
Երրորդ տունը երգող աղջկա ու տղայի տների հետևում առուներ են փորված, որոնց բոլորը ռեհան է ցանված: Նրանք արդեն նշանված են, և տղան պատրաստվում է գնալ և ուզել իր նշանածին, այսինքն՝ հարսանիք անել:
Եվ հաջորդ զույգն է խոսք վերցնում՝ հայտնելով, որ իրենց տների հետևում քառասուն կարաս է դրված, որոնցում արդեն հասել է գինին: Հավանաբար նրանց ընտանիքներն էլ են հարսանիքի պատրաստություն տեսնում: Եվ տղան աղջկան ասում է, որ ամեն մի կարասի դիմաց մեկ համբույր պիտի տա իրեն:
Այս երգի մի տարբերակ էլ կա, որտեղ վերջին քառատողը խիստ զվարճալի մի տեսարան է ներկայացնում: Ջահելները երգում են, որ իրենց տների հետևում կաղնի ծառեր են, դեպի որոնք եկել է գյուղի տերտերը: Բայց ի՜նչ վիճակով. մորուքը կտրած: Քահանայի մորուքը կտրում էին, եթե կարգազանց էր լինում: Ինչպես երևում է, մի մեղսավոր քայլի վրա բռնվել է նա: եվ ահա, ջահել աղջիկն ու տղան տեսնում են, թե ինչպես է նա հանդիպում մի կնոջ հետ, որը, պարզվում է, իր յարն է: Նրանք միասին մտնում են տան հետևում դրված մեծ սնդուկի մեջ ու կաղին կոտրելով ուտում: Բայց հանկարծ վրա է գալիս երեցկինը և տասը կաղին կոտրում տերտերի գլխին:
Երգի խոսքերը՝

Դոնի, դոնի, դոնի յարե,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Դոնի, դոնի, դոնի յարե,
Հըլեյ դոն, դոնե յար:

Մեր տան հետիվ ծառ սալորի,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Ձեր տան հետիվ ծառ սալորի,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Սալոր իյնա, չգըլորի,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Ով օր ուտի, չհալվորի,
Հըլեյ դոն, դոնե յար:

Մեր տան հետիվ բուլ մը թըզի,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Ձեր տան հետիվ բուլ մը թըզի,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Էրկու նոր հարս մեջ հլըզին,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Զաղեկն ընձի, զգոթին քեզի,
Հըլեյ դոն, դոնե յար:

Մեր տան հետիվ առու հանած,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Ձեր տան հետիվ առու հանած,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Բոլըրե բոլոր ռեհան ցանած,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Էրթամ ուզիմ նոր նշանած,
Հըլեյ դոն, դոնե յար:

Մեր տան հետիվ քառսուն կարաս,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Ձեր տան հետիվ քառսուն կարաս,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Քառսուն կարսի գինին է հաս,
Հըլեյ դոն, դոնե յար,
Ամեն կարսին պագ մը մի տաս,
Հըլեյ դոն, դոնե յար:

(Մեր տան հետիվ ծառ մը պնդուկ,
Տերտեր էկավ մորուք կնդուկ,
Առավ յուր յար մտավ սնդուկ,
Մտան սնդուկ ջարդին պնդուկ,,
Կնիկն եկավ թևէր քշտուկ,
Գլխին ջարդեց տասը պնդուկ):



ծանոթագրություններ_______________

դոն - երկայնաձև հաց, բոքոն
իյնալ - ընկնել
հլզել - մաշվել, բարակել
գոթի - ծույլ, անգործ, անբան
հալվորել - ծերանալ
բուլ - առհասարակ որևէ կարճ ու բազմաճյուղ թուփ: Նաև թփերի ու ծառերի խումբ, պուրակ (ըստ Ստ. Մալխասյանցի):

свернуть