گزیده درس صد و شش
در این درس استاد به تعریف صفات ذاتی و صفات فعلی و تفاوت آن دو می‌پردازد. مرحوم علامه مصباح ابتدا این دو صفت را معنا و تعریف می‌کند. ایشان صفات ذاتیه را از جمله مفاهیمی می‌داند که از ذات الهی با توجه به نوع کمال وجودی انتزاع می‌شود؛ مانند علم، قدرت و حیات. صفات فعلی را عبارت از مفاهیمی می‌داند که از مقایسه خدای متعال با مخلوقاتش انتزاع می‌شود، مانند خالقیت و ربوبیت. اثبات صفات ذاتیه برای خدا به معنای اثبات امور عینی دیگری غیر از خدا نیست؛ بلکه همه آنها مفاهیمی است که از یک مصداق انتزاع می‌شود و به تعبیر دیگر، صفات ذاتی الهی عین ذات خودش است. در میان نحله‌های فکری اسلامی، اشاعره صفات ذاتیه را اموری خارج از ذات و ناآفریده می‌دانند و قایل به قدماء ثمانیه شده‌اند. مرحوم علامه مصباح می‌فرماید: این سخن اشاعره یا مستلزم تعدد واجب الوجود و یا مستلزم اثبات موجوداتی است که نه واجب الوجود هستند و نه ممکن الوجود می‌باشند. از سوی دیگر معتزله قایل به نفی صفات ذاتی شده‌اند و اسناد صفات ذاتیه را به خدای متعال نوعی مجاز تلقی کرده‌اند. مرحوم علامه مصباح معتقد است که لازمه نظریه معتزله این است که ذات الهی فاقد کمالات ذاتیه باشد؛ مگر اینکه آن را حمل بر نفی صفات زاید بر ذات نماییم. در ادامه استاد به بررسی صفات فعلی می‌پردازد و هم‌چنین تفاوت آن دو را بیان می‌دارد.
کلیدواژه: صفات ذاتی و فعلی خداوند.

свернуть