Haftalık Mars bültenine hoşgeldiniz.
2023 yılının Eylül ayındayız ve ikinci haftayı geride bıraktığımız bu günlerde, üzerinde sadece robotların yaşadığı bilinen tek gezegen olan yakın komuşumuz Mars'ta neler yaşandığına bakıyoruz.
Kızıl gezegenden düzenli olarak haber aldığımız robotik araçlar, gezegenin kuzey yarım küresinde bulunuyor ve bugünlerde kuzey yarım kürede yaz mevsimi yaşanıyor. Mars'ın eğim açısı dünyayla neredeyse aynı, bu da mevsimlerin benzer olmasına neden oluyor. Tek farkla, o da Mars'ta bir yılın 687 gün sürmesinden kaynaklı olarak her mevsim dünyadakine kıyasla iki kat uzun sürüyor. Perseverance, Mars'ın kuzey yarım küresindeki Isidis Planitia bölgesindeki Jezero Krateri'nde düzenli hava durumu ölçümleri yapıyor. Geçtiğimiz haftanın sıcaklık verilerine baktığımızda gündüzlerin -13 ila -18 derece arasında geceleri ise -74, -75 derecelerde olduğunu gösteriyor. Kışın bu sıcaklıklar gündüzleri -40 geceleri -120'ye kadar düşebiliyor.
Perseverance bugün Mars'ta 915. gününü geçiriyor ve antik nehir deltasında, canlı kalıntıları aramayı sürdürüyor. Son gönderdiği görüntülere göz attığımızda örnek alabileceği yeni bir kaya bulduğunu görüyoruz. Görev akışını bildiğimiz için Perseverance'tan önce bu kaya yüzeyini temizlemesini, sonra da yapısını görmek için ön kazıma işlemi yapmasını bekliyoruz. Devamında zzerindeki bilim aletleriyle kayanın yapısını aydınlatacak ve karot örneği alarak yoluna devam edecek. Aldığı o örnekleri detaylı incelenmek üzere dünyaya gönderecek.
Beraberinde pekçok bilim ekipmanı götüren Perseverance geçtiğimiz günlerde çok önemli bir deneyi tamamladı. Başarıyla tamamlanan deney Derin Uzay Araştırmaları İçin büyük bir umut oldu. Çünkü Mars’ın ince atmosferinden Oksijen Üretildi.
Şubat 2021'de Mars’ta oksijen üretme deneyleri yapmak üzere MOXIE (Mars Oxygen In-Situ Resource Utilization Experiment) adında bir cihaz Perseverance gezgini ile birlikte Mars'a indi.
Kızıl gezegenin bir karbon atomu ve iki oksijen atomundan oluşan ince atmosferinden karbondioksit moleküllerini alma ve oksijen parçacıklarını çıkarma yeteneğine sahip olan MOXIE çok geçmeden etkileyici miktarda oksijen üretmeyi başardı. Ekmek kızartma makinesi boyutundaki bu cihaz, Ağustos’ta son kez çalıştırıldı ve 9,8 gram oksijen üretti. Görevinin son bulduğu açıklanan MOXIE toplamda 122 gram oksijen üretti.
Bu miktar küçük bir köpeğin yaklaşık 10 saatte soluduğu oksijen miktarına ve cihazın görev süresi boyunca üretebileceği tahmin edilen miktarın iki katına denk geliyor.
Mars'ta oksijen üretmenin iki önemli avantajı vardır. Öncelikle gelecekteki astronotların, Mars’ta kaldıkları süre boyunca mümkün olan en fazla oksijen kaynağına sahip olması gereklidir. İkinci ve belki de en önemli avantaj ise oksijenin aynı zamanda roket yakıtının önemli bir bileşeni olmasından kaynaklıdır. Mürettebatın görevlerini tamamladıktan sonra Dünya'ya geri dönebilmesi için gezegene götürülecek roket yakıtının oksijen kısmı doğrudan Mars’ta elde edildiğinde, taşınması gereken yükün bir kısmı ortadan kaldırılabilir.
Cihaz Ay yüzeyine de uygulanabilirse gelecekteki Ay astronotları da MOXIE’nin yeteneklerinden faydalanabilir. Ay ve Mars'taki kaynakların kullanımına olanak tanıyan teknolojiler geliştirmek Ay'da uzun vadeli bir varlık oluşturmak ve Mars'a yönelik ilk insanlı keşif imkanı için bu görev kritik önem taşıyor.
Jezero'daki bir diğer robot, Mars helikopteri 11 Eylül günü 58. kez uçtu ve görevine son sürat devam ediyor.
Mars'ın diğer bir ucunda bulunan Curiosity ise 3950. gününü Gale Kraterindeki Şharp dağı yamaçlarında geçiriyor. Gediz vadisinde Mars'ın geçmişinde var olduğu kesinleşen suyun nereye kaybolduğunu ve olayın nasıl gerçekleştiğini anlamaya çalışıyor.
#marsolog #mars #uzay #bilim #gezegenler
