Po Galerii Sztuki Średniowiecznej Muzeum Narodowego w Warszawie zwiedzających oprowadził ks. dr Janusz Nowiński SDB – historyk sztuki, pracownik Instytutu Historii Sztuki UKSW. Spotkanie zorganizowane zostało w ramach wydarzeń towarzyszącym otwarciu Galerii. 2014 r.

[ Ссылка ]

Wieki średnie dały początek kultowi Ciała Chrystusa obecnego w Eucharystii oraz rozwinęły kult świętych relikwii, zapoczątkowany w chrześcijańskim antyku. Te dwa zjawiska, istotne dla duchowości i religijności średniowiecza, postrzegamy dziś jako źródło inspiracji dla bogatego zespołu dzieł sztuki.

Gdybyśmy uruchomili naszą wyobraźnię i w nasze miejsca zaprosili autorów tych dzieł, a przede wszystkich tych dla których były wykonane, czyli dla ludzi średniowiecza, i zapytali czego nam zazdroszczą w tej wspaniałej galerii, okazałoby się zazdroszczą nam przede wszystkim niczym nieograniczonego dowolnego w czasie, bliskiego w kontakcie obcowania z wizerunkami świętych (…) eksponowanych w tych wspaniałych nastawach ołtarzowych, rzeźbach, figurach. W tym czasie gdy oni czcili i podziwiali ich nieziemskie piękno, mogli to robić z racji wielkich świąt i uroczystości. Te ołtarze skrzyniowe, szafiaste, tryptyki, poliptyki przez większość część roku były zamknięte, niedostępne oczom widzącym – powiedział ks. dr Janusz Nowiński SDB – historyk sztuki, pracownik Instytutu Historii Sztuki UKSW, kustosz zabytków dawnego opactwa w Lądzie.

Cz. I. [26min] Najbardziej czczoną w chrześcijaństwie relikwią są pozostałości Krzyża Świętego. W 326 roku cesarzowa św. Helena, matka cesarza Konstantyna Wielkiego, udała się do Ziemi Świętej w poszukiwaniu relikwii Chrystusowych. W opuszczonej cysternie w pobliżu Golgoty znalazła trzy krzyże, z których jeden zidentyfikowany został jako narzędzie kaźni Chrystusa. W kolejnych wiekach Krzyż Święty był dzielony na małe cząsteczki, które trafiały jako relikwie do kościołów w całym ówczesnym świecie – W Polsce cząstki relikwii posiada m.in. Sanktuarium Krzyża Świętego na Łysej Górze w Górach Świętokrzyskich oraz Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Bożej Uzdrowienia Chorych w Katowicach. Warto wspomnieć, że każdy fragment drewna dotknięty relikwiami Krzyża Świętego także staje się relikwią. Pierwsze rzeźby pojawiające się w chrześcijaństwie mają związek z relikwiami, były bowiem ich oprawą.

Cz. II. [31min] Madonna z Ołoboku to jedna z najstarszych rzeźb maryjnych w Polsce. Do warszawskiego muzeum trafiła w 1931 roku z klasztoru cysterek w wielkopolskim Ołoboku, ufundowanego zapewne w XIII wieku. Rzeźba pochodzi prawdopodobnie z południa Francji. Ukazuje Marię z zasiadającym na jej łonie Dzieciątkiem. Oboje ukazani są w uroczystym znieruchomieniu, co spowodowało, iż na gruncie sztuki francuskiej zwie się je „majestatami” (majesté). W źródłach średniowiecznych pojawia się sporadycznie określenie Sedes Sapientiae – „Tron Mądrości”. Ten teologiczny termin, zaczerpnięty z wczesnośredniowiecznej liturgii i homiletyki, wyraża ideę Marii jako tronu Wcielonego Logosu – Mądrości Bożej. Wskazuje on na podstawową godność Marii – dogmat jej bożego rodzicielstwa, uchwalony na soborze w Efezie w 431 roku.

Ks. dr Janusz Niwiński przedstawił i zinterpretował również Dyptyk Winterfeldów, monumentalny ołtarz z Pruszcza Gdańskiego oraz obraz „Maria, służebnica w świątyni”, a także omówił przyczyny powstawiania Jerozolim „zastępczych”, kalwarii rozsianych w chrześcijańskim świecie.

Cz. III. [24min] Średniowiecze zrodziło kult Eucharystii jaki kościół rzymskokatolicki przeżywa do dziś. Dla pierwszych chrześcijan Eucharystia była dziękczynieniem. Spotykając się na mszach dzieli się chlebem na pamiątkę zbawczej męki i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Możliwe było także zabieranie cząstek chleba do domów, a także wkładanie chleba do grobu zmarłych, jako „zaopatrzenie na drogę”, „podróż do Pana”.

Celebrowanie Eucharystii zrodziło w sztuce sakralnej nowe przedmioty i naczynia, m.in. monstrancje, w których przechowywany jest Najświętszy Sakrament. W tym okresie także zaczęto celebrować święta ściśle połączone z Eucharystią, m.in. Święto Bożego Ciała.

Ks. dr Janusz Nowiński SDB – historyk sztuki, pracownik Instytutu Historii Sztuki UKSW, kustosz zabytków dawnego opactwa w Lądzie. W swoich badaniach zajmuje się m.in. ikonologią sakralnego wnętrza oraz interpretacją funkcjonalną.

***
Najbogatszą i najbardziej różnorodną kolekcję sztuki średniowiecznej w Polsce, należącą do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, można oglądać w zupełnie nowej, wyjątkowej oprawie.

Znajdź nas:
[ Ссылка ]
[ Ссылка ]
[ Ссылка ]
[ Ссылка ]
[ Ссылка ]
#muzeumnarodowe #sztuka #średniowiecze #święci

свернуть