Milattan Önce 600’lü yıllarda Pers kökenli ışık tanrısı olarak bilinen ve Roma askerleri arasında "asla yenilmez ve yok edilemez tanrı” olarak benimsenen Mithra’nın son tapınağı, 2017 yılında Diyarbakır’da keşfedildi. 1800 yıl önce yapıldığı tahmin edilen tapınak, işsizlik ve ağır ekonomik sorunlar yaşayan Diyarbakır’a umut ışığı oldu.
Roma İmparatorluğu’nun doğu sınır garnizonu olan Zerzevan Kalesi'ndeki Mithras Tapınağı, 2017 yılındaki arkeolojik kazılarla ortaya çıkarıldı. İlluminati gibi gizemli tarikatlar, Tapınak Şövalyeleri ve masonik yapıların atası kabul edilen Mithra'nın gizemi, bir anda bütün dünyanın dikkatini Diyarbakır’a çekti.
Diyarbakır’ın Çınar ilçesine 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında yer alan ve Roma İmparatorluğu döneminde askeri üs olarak kullanılan Zerzevan Kalesi’nde 2014 yılında başlayan arkeolojik kazılar sürüyor.
Diyarbakır-Mardin karayolu üzerinde, ana yolun hemen kenarında yer alan Roma Dönemi askeri yerleşimi olan Zerzevan Kalesi’nde son olarak, Roma döneminde gizemli bir din olan Mithras dinine ait bir yeraltı tapınağı bulundu. Roma İmparatorluğu’nun doğudaki en uç sınırını oluşturan Anadolu’nun güneydoğusu ekonomik, siyasi ve stratejik açıdan her zaman önemini korumuş, bu coğrafyada hakimiyet kurmak için dönemin iki büyük gücü Roma ve Parth/Sasaniler büyük mücadele vermiştir. Kilit noktada yer alan ve Roma’nın askeri yerleşimi olan Zerzevan Kalesi’nde (Samachi) yeni başlayan çalışmalar, bölgenin Roma Dönemi’nin aydınlanması açısından oldukça önemli bir rol üstlenmektedir. Yerleşim konumu itibariyle bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu ve askeri güzergah üzerinde, geniş bir alanı kontrol altında tutan, stratejik bir Roma sınır garnizonudur.
Diyarbakır ili, Çınar ilçesinde yer alan Zerzevan Kalesi arkeolojik kazı ve restorasyon çalışmaları 2014 yılından bu yana gerçekleştirilmektedir. Diyarbakır-Mardin karayolu üzerinde, ana yolun hemen kenarında yer alan Roma Dönemi askeri yerleşimde yeni yapılar da ortaya çıkarılarak, gözetleme-savunma kulesi, surlar, Mithraeum, yeraltı sığınağı, kilise, askeri-sivil konutlar, yeraltı ibadethanesi, sunaklar, kaya mezarları, su kanallarında çalışmalar yürütülmüştür. Yeraltına ana kaya oyularak inşa edilen tek girişli yapı, 7 metre uzunluğunda, 5 metre genişliğinde, 2,5 metre yüksekliğindedir. Yapının doğu duvarında ana kayaya oyulmuş sütunlar ve ortada büyük, yanlarda iki küçük niş bulunmaktadır. Ortadaki büyük niş etrafındaki iki sütunun üzerinden yükselen kuşak üzerinde boya kalıntıları izlenebilmektedir. Muhtemelen söz konusu kuşakta Mithras’a ait semboller bulunmaktaydı. Mithras’ın boğayı kurban ettiği sahnenin yer aldığı plaka da yine bu ortadaki büyük nişe konulmaktaydı. Ayrıca doğu duvarda ışın tacı motifi de günümüze kadar korunmuştur. Küçük nişlerden birisinde oldukça düzgün oyulmuş su çanağı ve hemen önünde yapının zemininde havuz bulunmaktadır. Su çanağı ile havuz duvarın içinden geçen bir kanal ile bağlantılıdır ve Mithras dini törenlerinde su ya da boğa kanı kullanıldığı bilinmektedir. Ayrıca tavan kısmında simetrik olarak yapılmış dört adet hayvan bağlama yeri de bulunmaktadır. Bağlama yerleri Mithras ayinlerinde boğanın kurban edilmesi için kullanılmış olmalıdır. Yapının giriş kapısında ise yazıt ve semboller açık bir şekilde görülmektedir. Hıristiyanlığın yayılması ile birlikte Mithraeum kiliseye dönüştürülmüş, Zerzevan Kalesi 639 yılında İslam ordularının bölgeyi fethi ile birlikte terk edildikten sonra da barınak olarak kullanılmış ve yapı tahrip edilmiştir. Pers kökenli olan tanrı Mithras “anlaşma ve dostluk” kavramlarının tanrısıdır, “aracılık eden” anlamına gelir. Mithras güneş tanrısıdır ve kültü güneş tapınımına dayanır. Ayrıca ışığın, savaşın, adaletin ve inancın da simgesidir. Öğretisi dünyanın yaratılışı üzerinedir ve evreni kontrol eden tanrı olarak da bilinir. Mithras dinine katılacak kişi on iki eziyeti çekmek zorundadır. Sadece erkeklerin kabul edildiği bu dine katılanlar yedi aşamadan geçmektedirler. Dinsel törenleri gizli ve dışarıya kapalı olan Mithras’a ait yazılı bir kaynak bulunmamaktadır ve bu konudaki bilgileri arkeolojik kalıntılar sayesinde elde edilmektedir.
Mithras gizem dini Roma’nın egemen olduğu bütün topraklarda özellikle askerler ve tüccarlar arasında oldukça yaygındır. MS 2. ve 3. yüzyılda Roma İmparatorluğu’nda etkili olmuş, MS 4. yüzyılda Hıristiyanlığın yayılmasıyla birlikte ise önemini kaybetmiştir. Yapı, Roma İmparatorluğu’nun doğu sınırında tespit edilen önemli bir Mithraeumdur. Törenler yeraltında mağaralarda ve tapınaklarda gerçekleştirilmektedir, ayrıca bütün ayinleri büyük bir gizlilik içinde yapılmaktadır.
Hıristiyanlığın yayılması ve resmi din olması ile birlikte bütün Mithraeumlar kiliseye dönüştürülmüş, Hıristiyanlık için büyük rakip olan Mithras dinine ait izler de büyük oranda bu dönemde yok edilmiştir.
Diyarbakır’da Gizemli Mithras Tapınağı
Теги
Diyarbakır’da Gizemli Mithras TapınağıMithras TapınağıGizemli Mithras TapınağıZerzevan KalesiMithras dini tam olarak nedir?Mithras dinine kimler mensuptu?Hristiyanlığın rakip gördüğü Mithras dininin Diyarbakır'daki tapınağının hikayesiMithras’ın gizemi 1800 yıl sonra Diyarbakır'a umut olduMithras’ın gizemiSamachiDiyarbakır'daki gizemli tapınak: MithrasDiyarbakır'daki gizemli tapınakZerzevan Kalesi ve Mithras Tapınağı