Avvalo biron uzrli sabab yoki shariy monelik bulmasa, chaqirilgan joyga albatta borish darkor. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) kuplab hadislarida mehmonga chaqirganda borish musulmonlarning bir-birlari ustidagi haqlaridan ekanini uqtirib: “وإذا دعاك فأجبه” (Va izaa daaaka fa-ajibhu) yani “Birodaring seni mehmonga chorlasa, bas, unga ijobat et”, deb buyurganlar.Chaqirilgan joyga bormasangiz, dustingizni ranjitgan bulasiz, jamiyat munosabatlariga rahna solasiz.
Mehmon mezbon kursatgan uringa utiradi. Bordiyu mehmon uzboshimchalik bilan joy tanlasa, ehtimol mezbonning ahli ayoli kurinadigan joyga utirib qolishi mumkin. Bu esa mezbonga aziyat etkazadi. Agar ziyofatda yoshi ulug odamlar ham utirishgan bulsa, ulardan avval taomga qul uzatmaslik lozim. YOshi uluglarni hurmat qilish dinimiz talabidir. Mehmonning ovqat keladigan tomonga hadeb ugirilaverishi ham yakhshi emas.
Mehmonga borgan kishi uz odobini saqlagan holda utirishi lozim. Mezbon choy, ovqat va hokazo keltirgani chiqib ketishi bilan hali uni, hali buni ushlab tomosha qilish, darrov televizorni yoqib, u kanaldan bu kanalga olish yoki mezbonning uy telefonidan yokhud stol ustidagi qul telefonidan berukhsat foydalanish mehmon bulish odobiga ziddir. Lekin, kitob va hokazolarni kurish bundan mustasno. Qisqasi, hali urtada uns va iliqlik paydo bulib ulgurmasdan burun mehmon uzini uz uyidagidek his qilib yubormasligi kerak.
Ammo, uta tortinchoqlik, uta sertakalluflik, uta kamgaplik ham yarashmaydi. Avvalo inson qaysi joyda uzini qanday tutishni ham uddalay bilishi kerak. Faqat yolgiz bir kishi yoki kamchilik chaqirilgan ziyofat bulsa, demak bu – mezbonning chaqirilgan kishilarga alohida hurmat va ehtiromi borligidan dalolat qiladi. Bunda hadeb tortinavermasdan, mezbon bilan yaqindan suhbatlashish maqsadga muvofiq.
Mehmonlar oldiga tortiladigan narsalardan ziyofat davomida bahramand bulish joiz. Dasturkhon ustidagi narsalarni mezbon rukhsatisiz uyga olib ketish mumkin emas. Chunki, dasturkhonga quyilgan narsalarning barchasi ham mehmonning mulki hisoblanmaydi. Eyilgandan ortgani uy egasining mulkida qolaveradi.
Mehmondorchilikka boy yoki kambagal ekaniga qaramasdan borish kerak. Agar nafl ruza tutgan kishi mehmondorchilikka chaqirilsa, ruzasini malum qiladi, agar mezbon “bormasang bulmaydi” deb turib olsa, boradi. Ziyofatga borganida ovqatlanmay utirishi mezbon va boshqalarga malol kelmasa, ovqat emagani maqul, agar malol kursa, nafl ruzasini ochib, boshqa kuni qazosini tutib beradi.
Agar bir kishi mehmonga chaqirilgan bulsa, u ziyofat egasining iznisiz boshqa bir odamni boshlab borishi notugri ish hisoblanadi. Chunki, ziyofat malum sonli kishilar uchun muljallab tayyorlangan bulishi mumkin. Muljallangan miqdordan ortiqcha odam borsa, mezbon noqulay ahvoda qolishi mumkin. Bordiyu, shunday bulib qolsa, yani chaqirilmagan odam boshlab borilsa, bu haqda mezbondan avvaldan rukhsat olish yoki uyiga borganda holatni tushuntirib, izn surash lozim buladi. Bordiyu, mezbon narigi odamni mehmon qilishga rozi bulmasa, bundan khafa bulinmaydi.
Sahobai kiromlardan biri Nabiy (sollallohu alayhi va sallam) bilan birga bir necha kishini mehmonga chaqiradi. Ular ziyofat sohibining uyiga yul olishar ekan, boshqa bir chaqirilmagan inson ham ularning ortidan ergashib boradi. Mezbon uyiga etib borishganda Nabiy (sollallohu alayhi va sallam): “Mana bu kishi chaqirilmagan edi, lekin ortimizdan ergashib keldi agar rukhsat bersang kiradi, bulmasa ortiga qaytib ketadi”, dedilar. Shunda khonadon sohibi: Albatta rukhsat beraman. U ham uyga kirsin, deya haligi kishini ham mehmon qiladi. Ushbu hadisdan malum buladiki, chaqirilmagan mehmon mezbon izni bilan ziyofatga qushilar ekan. Chaqirilmagan mehmon deganda kutilmagan mehmonni tushunmaslik kerak. Chaqirilmagan mehmon deganda, biror joyda khos ziyofat bulayotganini bilib, chaqirmasa ham borgan yoki boshlab borilgan kishiga aytiladi. Mehmonning hurmati uchun chaqirilmagan mehmonni ham ikrom qilish maqsadga muvofiqdir.
Biror kishining khonadonida mehmon bulayotgan kishi mezbonni qiyin ahvolga solib quyadigan darajada kup muddat qolib ketmasligi kerak. Mehmonning izzati uch kun. Bundan oshirmaslikka harakat qilish kerak.

свернуть