„Przyszłość Europy a potencjalne kierunki ewolucji Unii Europejskiej” to pierwsze z cyklu seminarium europejskie Instytutu De Republica, w ramach którego eksperci debatowali nad ideą Unii Europejskiej i jej przyszłością. Spotkanie odbyło się 15 października 2021 roku.
Cykl seminariów poświęconych idei integracji europejskiej
– Unia Europejska to rodzina złożona z wolnych, suwerennych i równych członków, przed którymi historia, jak przez wiele wieków wcześniej, stawia nieraz poważne wyzwania. Niestety, coraz częściej trudno jest o tych wyzwaniach rozmawiać; wydaje się wręcz niekiedy, że próba rozwiązania tych problemów w drodze dialogu, w czasie którego każdy z członków tej europejskiej rodziny mógłby zaprezentować swoje stanowisko, jest niepożądana i traktowana jako atak na europejską wspólnotę – powiedział Dyrektor Instytutu De Republica dr hab. Bogumił Szmulik. prof. ucz. podczas otwarcia seminarium.
W maju 2021 roku Parlament Europejski, Rada UE oraz Komisja Europejska powołały forum dyskusyjne pt. „Konferencja w sprawie przyszłości Europy”. Forum to jest otwarte dla wszystkich i w zamyśle twórców ma być między innymi platformą do wymiany wizji na temat przyszłego kształtu Unii Europejskiej. Instytut De Republica postanowił odpowiedzieć na tę inicjatywę i organizując cykl seminariów europejskich podjąć próbę stopniowego znalezienia odpowiedzi na nurtujące nas, Europejczyków, pytania.
Jeden z pierwszych dyskutantów, dr Krzysztof Szczucki, Prezes RCL, nazwał miejsce, w którym znalazła się obecnie Unia Europejska rozdrożem, z czym zgodziła się reszta prelegentów. Jednak prof. dr hab. Genowefa Grabowska zauważyła, że historia Wspólnot Europejskich była pełna burzliwych momentów związanych z obroną interesów poszczególnych państw i różnic zdań na temat współpracy europejskiej. Przypomniała, że prezydent De Gaulle, protestując przeciwko projektowi wspólnego rynku rolnego, na 6 miesięcy zawiesił udział Francji w spotkaniach Rady Ministrów, a Margaret Thatcher tak długo żądała zwrotu „jej pieniędzy”, aż uzyskała specjalny rabat dla Wielkiej Brytanii. Pani Profesor podkreśliła, że problemy rozwiązywano jednak na drodze kompromisu, którego obecnie brakuje. Mówiąc, że warto do niego wrócić, przywołała motto UE „Zjednoczona w różnorodności”.
Prof. dr hab. Tomasz Grosse wyraził opinię, że „UE znalazła się w kryzysie o charakterze konstytucyjnym” a niektóre działania organów UE budzą wątpliwości co do ich podstaw traktatowych. Zwrócił uwagę na upolitycznienie instytucji unijnych, ideologizację projektu europejskiego, przypadki przegłosowywania niektórych krajów, co, w opinii Pana Profesora, jest „niezgodne z duchem UE”. Jednocześnie, podobnie jak poprzednicy wskazywał, że wszystkie kryzysy były szansą dla UE. „Powinniśmy walczyć o przyszłość UE dla niej samej” – stwierdził.
Prof. dr hab. Anna Łabno zwróciła uwagę na odejście od idei wspólnotowości i na „polityzację” UE, którą uznała za dysfunkcyjną. Negatywnie oceniła dążenie do „maksymalizacji uprawnień” i forsowanie rozwiązań korzystnych dla najsilniejszych graczy UE. Natomiast prof. dr hab. Bogdan Szlachta odniósł się do kwestii szukania porozumienia wewnątrz Unii z uwzględnieniem teorii myśli politycznej. Przypomniał, że w dyskursie europejskim ścierają się dwie najważniejsze tradycje: republikańska i liberalna. Język debaty powinien zatem to uwzględniać, a także szukać wspólnych elementów, na przykład dotyczących pojmowania równości.
W wystąpieniu dr. Przemysława Sobolewskiego znalazło się przypomnienie, że UE wywodzi się od Wspólnoty Węgla i Stali oraz Energii Atomowej. Celem tych podmiotów, a zarazem celem projektu europejskiego, było uregulowanie surowców energetycznych. To powinno czynić kwestię energii jednym z najważniejszych tematów w dyskusji europejskiej, szczególnie w kontekście obecnego kryzysu energetycznego. Zwrócił uwagę na to, że alternatywa – dostosowanie do polityki klimatycznej UE lub przymus zakupu tak zwanej zielonej energii jest opcją niekorzystną dla Polski i wielu innych krajów, a korzystną dla bogatszych członków UE.
Powyższe zagadnienia, poruszone w wystąpieniach, stały się również punktem wyjścia do dyskusji, podjętej przez uczestników seminarium zorganizowanego przez Instytut De Republica. Zdefiniowali oni również zagadnienia, które powinny pojawić się w następnych edycjach seminarium.
Udział w I seminarium poświęconemu idei integracji europejskiej wzięli: Dyrektor Instytutu De Republica dr hab. Bogumił Szmulik, prof. ucz, prof. dr hab. Genowefa Grabowska, prof. dr hab. Bogdan Szlachta, dr Krzysztof Szczucki, dr Przemysław Sobolewski, a także inni członkowie Rady Naukowej IDR oraz prof. dr hab. Tomasz Grosse i prof. dr hab. Anna Łabno.
