Xəbərin linki: [ Ссылка ]
Bu gün ictimai nəqliyyatdakı qiymət artımından danışacıq. 30 qəpikdən, 40 qəpiyə olan artım. Bu artım olmalı idi? Olmalı idi. İnflyasiya nəzərə alınmalı idi? Alınmalı idi. Nə istəyirsiz? Qiymət artımı da olmasın? Amma bəzi nüanslar nəzərə alınmalı idi. Şəxsən xalq yox ha, tarif şurası. Çünki bu əhalinin hər kəsi dövlət tərəfindən avtomobillə təmin olunmayıb və onlara sürücü verilməyib. Heç kimin sürücüsü yoxdur ki, onları A nöqtəsindən B nöqtəsinə aparsın.
Bilirsiz? Tarif şurasının verdiyi yuvarlaq qiymət artımını başa düşmək olar. Çünki, onlar bu gün sabah çıxıb deyəcəklər ki, “Azərbaycanda onsuz da hər kəs 1 manatlıq taksilərdən istifadə edirdi”. Amma 30 qəpikdən 40 qəpiyə olan yuvarlaq bahalaşma 33.3% artım deməkdir. Minimal əmək haqqı isə 300 manatdan 345 manata yüksəlib. Nə az, nə çox 15%. İctimai nəqliyyat minimal əmək haqqı ilə müqayisədə 2 dəfədən çox bahalaşıb.
Müqayisə edən deyirlər ki, çox uzağa getmək lazım deyil, ən ucuz ictimai nəqliyyat bizdədir. Bəli, Gürcüstanda ictimai nəqliyyatın qiyməti 0.2 ABŞ dollarıdır. Bizdə isə 0.23 ABŞ dolları. Gürcüstanda minimal əmək haqqı isə 700 lari təşkil edir. Yəni, 450 manat 24 qəpik. Əhali isə 50 tetri, yəni, 32 qəpiyini ictimai nəqliyyata xərcləyir. Bu azmış kimi hələ 2-ci və 3-cü gedişini də pulsuz əldə edir. Başa düşürsüz? 1 gediş heç 11 qəpiyə də düşmür. Bunların arasında tələbələr 20 tetri, yəni 12 qəpik ödəyirlər. 2-ci və 3-cü gedişləri də pulsuz olur. Amma pensiya yaşına çatmış şəxslər ictimai nəqliyyatdan təmamliə pulsuz istifadə edirlər. Hətta Gürcüstanda 48 lari yəni 30 manat ödəməklə ictimai nəqliyyatdan 1 aylıq limitsiz istifadə edə bilirlər.
Bilirsiz, bu kimi müqayisələri etmək bizə də ağırdır, bizə də çətindir amma reallıq budur. Bizdə pensiyaçıya, tələbəyə, uşağa baxılmır. Kim olursan ol, o 40 qəpiyi ödəməlisən. Ödədikdən sonra A nöqtəsindən B nöqtəsinə getmək haqqı qazanırsan.
Təsəvvür edirsiz, Gürcüstan nefti də, qazı da bizdən alır. Axı biz neft ölkəsiyik. Amma onlarda pensiya yaşına çatmış şəxslərin qaz limiti var, hansı ki, ay ərzində o limiti pulsuz olaraq dövlət onlara verir. Təkrar qeyd edək ki, Gürcüstan qazı Azərbaycandan alır. Amma mövzumuz bu gün qaz deyil.
Bizi müqayisə edəndə deyirlər ki, Suriya belə, Əfqanıstan elə, İraq belə və s. Amma gəlin inkişaf etməkdə olan ölkələrə baxaq da. Uzağa getməyək Gürcüstana baxaq, Türkiyəyə baxaq. Türkiyənin adını çəkəndə deyirlər ki, “Türkiyənin iqtisadiyyatı bizdən daha böyükdür”. Bəli, böyükdür. Amma onlarda minimal əmək haqqı 5.500 (496,6 manatdan) türk lirasından 8.506 liraya (768 manata) yüksəldi. Yəni, 54.6% artımdan söhbət gedir. Düzdür şəhərlərə görə ictimai nəqliyyatın qiyməti Türkiyədə dəyişir. İzmir şəhərində gediş haqqı 6.50 TL-dən 8.78 TL-ə yüksəlib. Yəni, icmitami nəqliyyatın qiyməti 32% artıb. Arada 22.6% fərq var.
Tələbəyə, yaşlıya güzəşt tətbiq etmirik. İctimai nəqliyyatdakı 2-ci və 3-cü gedişi də pulsuz vermirik. Heç olmasa artım edəndə elə etmək lazımdır ki, minimal əmək haqqının 15%-lik artımını ötməsin.
Azərbaycanda ictimai nəqliyyatı güclü inkişaf etməyib. Onu da qeyd edək. Sosial şəbəkələrin birində yayılan videoya görə çox utandıq. Metro stansiyamızı çəkiblər ki, Azərbaycanda gələn metronun yox, gedən metronun vaxtı göstərilir. Gürcüstan və Türkiyədə isə gələn metronun gəlmə vaxtının nə qədər qaldığını göstərən saatlar yerləşdirilib.
Bakı Dövlət Universitetinə yeraltı keçid çəkiblər amma yenə də tələbələr Elmlər Akademiyası metro stansiyasından istifadə edirlər. Eynilə Azərbaycan Texniki Universiteti, Memarlıq və İnşaat Universitetləri. Amma Türkiyədə Universitetin həyətinə birbaşa metro stansiyası çəkilib. Onlarda hava limanına da metro gedir amma bu kimi məsələlər hələ ki, bizə uzaqdır. Hələ biz gəmini nəqliyyat vasitəsinə çevirə bilməmişik ki, Xırdalana, Sumqayıta gəmiylə gedək. Açında bu tıxacları. Açmaq lazımdır, inkişaf etmək lazımdır.
Azərbaycanda ana yola çıxmaq lazımdır ki, avtobuslardan istifadə edə biləsən. Amma digər ölkələrdə ana yollardan savayı ara məhlələrdən də avtobuslar hərəkət edir. Əhali məhəlləsində dayanaraq avtobus gözləyir amma bizim heç məhəllələrimiz də ona imkan vermir. Axı biz neft ölkəsiyik. Bəli, biz neft ölkəsiyik. Biz 2022-ci ildə neftdən nə az nə çox 35.1 milyard dollar qazanc əldə etmişik. Bizim dərdimiz bir tək ictimai nəqliyyatdır, xeyr. Bakının dırdi var, Bakı xəstədir.
Türkiyə və Gürcüstanla müqayisə etdik. İndi gəlin üçüncü dünya ölkələri ilə müqayisə edək ki, yox, bizdə ictimai nəqliyyat onlara görə daha ucuzdur? İnkişaf etmək lazımdır? Lazımdır. İnflyasiya olmalıdır? Olmalıdır. Qiymət artmalıdır? Artmalıdır.
Azərbaycanda pensiyaçılar 280 manat pensiya alacaqlar. Su çiçəyi peyvəndinin qiyməti isə 290 manat təşkil edir. Azərbcayda o qədər uşaqlar var ki, ata və anasını itirib və baba, nənə himayəsindədir. İndi bu uşaqlara 290 manatlıq peyvəndi 280 pensiya alan baba üstünə 10 manatı hardan tapmalıdır ki, o dərman vasitəsini alsın.
