Qara Yanvar
Sovet terorist qurplaşması tərəfindən baş verən soyqırım
Redaktə
Qara Yanvar, bəzən Qanlı Yanvar və ya 20 Yanvar faciəsi — 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə, saat 23:30-da Bakı şəhərinə keçmiş Sovet İttifaqının qoşun hissələri tərəfindən fövqəladə vəziyyət elan edilmədən yeridilmiş və dinc əhaliyə divan tutulmuş, nəticəsində yüzlərlə insan qətlə yetirildiyi, yaralandığı və itkin düşdüyü qırğın. Sovet Kommunist Partiyasının baş katibi Mixail Qorbaçov və müdafiə naziri Dmitri Yazov Azərbaycan müstəqillik hərəkatının Sovet Azərbaycanı hökumətini devirmək cəhdlərinin qarşısını almaq üçün hərbi qanunun zəruri olduğunu iddia edirdilər. Fövqəladə vəziyyətin tətbiqi əhaliyə elan olunanadək hərbi qulluqçular 82 nəfəri amansızcasına qətlə yetirmiş, 20 nəfəri ölümcül yaralamışlar. Fövqəladə vəziyyət elan edildikdən sonra isə yanvarın 20-də və sonrakı günlərdə Bakı şəhərində 21 nəfər öldürülmüşdür. Fövqəladə vəziyyətin elan olunmadığı rayonlarda — yanvarın 25-də Neftçalada və yanvarın 26-da Lənkəranda daha 8 nəfər qətlə yetirilmişdir.[1]
Qara Yanvar
Martyrs' Lane 5.jpg
1992-ci il yanvarın 20-də Bakıda Şəhidlər Xiyabanı
Tarix
19–20 yanvar 1990-cı il
Yeri
Bakı, Azərbaycan SSR
Nəticəsi
131–170 nəfər mülki şəxsin qətlə yetirilməsi
Münaqişə tərəfləri
Emblem of Azerbaijani Popular Front Party.svg Azərbaycan Xalq Cəbhəsi
Red Army flag.svg Zaqafqaziya hərbi dairəsi
Red Army flag.svg Sovet Ordusu
Naval ensign of the Soviet Union (1950–1991).svg Qara Dəniz donanması
Emblema KGB.svg KQB
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası Azərbaycan SSR
Komandan(lar)
Azərbaycan Əbülfəz Elçibəy
SSRİ Mixail Qorbaçov
SSRİ Vladimir Kryuçkov
SSRİ Viktor Karpuxin
SSRİ Yevgeni Primakov
SSRİ Andrey Girenko
SSRİ Vladimir Lyaşenko
SSRİ Dmitri Yazov
SSRİ Vadim Bakatin
SSRİ Aleksandr Lebed
Ümumi itkilər
131-170 nəfər ölü
700-800 nəfər yaralı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Sovet Ordusu qoşunlarının qanunsuz yeridilməsi nəticəsində Bakıda və Azərbaycan rayonlarında 146 nəfər öldürülmüş, 744 nəfər yaralanmış, 841 nəfər qanunsuz həbs olunmuşdur. Hərbi qulluqçular tərəfindən 200 ev və mənzil, 80 avtomaşın, o cümlədən təcili yardım maşınları, yandırıcı güllələrin törətdiyi yanğın nəticəsində dövlət əmlakı və şəxsi əmlak məhv edilmişdir. Həlak olanların arasında qadınlar, uşaqlar və qocalar, həmçinin təcili yardım işçiləri və milislər olmuşdur. Qara Yanvar faciəsi nəticəsində SSRİ Konstitusiyası və Azərbaycan SSR Konstitusiyası kobudcasına pozulmuş, Azərbaycan Respublikasının suveren hüquqları tapdalanmışdır. Qabaqcadan hazırlanan bu təcavüzkarlıq aksiyası Azərbaycan xalqının demokratiya və milli azadlıq uğrunda mübarizəsini boğmaq, xalqı təhqir edərək ona mənəvi zərbə vurmaq məqsədi daşımışdır. Eyni zamanda bu gecədə evlərə girib uşaqları girov götürür, bəzilərini isə öldürürdülər.
