Stare Miasto – osiedle i obszar MSI w Śródmieściu Warszawy, najstarsze osiedle na terenie współczesnego miasta i kolebka miasta Warszawy. Ze względu na swoją wartość historyczną w 1980 roku zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Historyczny obszar Starego Miasta (Starej Warszawy) ograniczają mury miejskie, a współczesny Wisła od wschodu, Most Śląsko-Dąbrowski i aleja "Solidarności" od południa, ulica Miodowa od zachodu oraz ulice Długa, Mostowa i Boleść od północy.

Centralnym punktem Starego Miasta jest Rynek Starego Miasta, przy którym znajdują się Muzeum Literatury, Muzeum Historyczne m.st. Warszawy oraz Pomnik Syrenki i od którego odchodzą uliczki Wąski Dunaj, Nowomiejska, Krzywe Koło, Celna, Jezuicka, Świętojańska i Zapiecek. Na starówce znajduje się także plac Zamkowy z Zamkiem Królewskim. Stare Miasto od północy i zachodu odgrodzone jest zabytkowymi murami i wyschniętą fosą, w północnej części stoi Barbakan. Od wschodu dostęp utrudnia skarpa wiślana oraz tak zwana Gnojna Góra, na której znajduje się punkt widokowy. Stare Miasto jest jednym z najpopularniejszych celów turystycznych w Warszawie.

Historia Starego Miasta sięga końca XIII wieku, kiedy to w rejonie dzisiejszego pałacu pod Blachą na skarpie wiślanej, nad rzeczką Kamionką, umiejscowiono przeniesiony z Jazdowa gród. Wkrótce w pobliżu tego grodu ulokowano nową osadę nazwaną "Warszową" (od imienia "Warsz") – było to osiedle na prawie chełmińskim umiejscowione na trakcie z Czerska do Zakroczymia, o który oparto zachodnim bokiem centralny rynek miasta. Względem niego wytyczono sieć uliczek, odchodzących parami z każdego z narożników placu. Lokacja Starej Warszawy przypisywana jest księciu mazowieckiemu Bolesławowi II oraz mieszczanom i kupcom toruńskim.

Nowe miasto uzyskało charakterystyczny dla zakładanych na prawie chełmińskim układ urbanistyczny. Centrum osady stanowił prostokątny rynek o wymiarach 90 na 73 metry, a z każdego z jego narożników wychodziły po dwie prostopadłe względem siebie uliczki. Środek rynku zajął ratusz, a wzdłuż rynkowych pierzei znalazło się 40 posesji. Na terenie całej osady, otoczonej początkowo wałem ziemnym, a potem murami obronnymi, znalazło się 12 ulic oraz około 150 posesji. Nietypowo, bo poza rynkiem, umieszczono kościół parafialny – znalazł się w połowie drogi między rynkiem a rezydencją książęcą. Łączna powierzchnia osady wyniosła około 20 hektarów. Układ urbanistyczny Starego Miasta pozostał niemal niezmieniony do czasów współczesnych.

Rozwojowi grodu w tym rejonie sprzyjały warunki naturalne oraz położenie. Miejscowość założona została na skraju Równiny Warszawskiej, nad doliną rzeki Wisły tworzącą w tym rejonie trzy terasy: zalewową, średnią oraz wydmową. Tworząc skarpę wiślaną budowały w tym miejscu wybitne walory nie tylko widokowe, ale i obronne. Rozległe równiny sprzyjały natomiast rozwojowi rolnictwa. Ponadto na rozwój osady wpłynęło położenie na skrzyżowaniu dawnej drogi lądowej łączącej miasta flandryjskie przez Gdańsk i Toruń z Rusią oraz drogi wodnej z południa na północ Polski.

Osada dobrze rozwijała się w XIV wieku, szczególnie za czasów księcia Trojdena, gdyż to za jego panowania miało miejsce najważniejsze wydarzenie tego okresu o charakterze europejskim. W 1339 roku, dnia 4 lutego w kościele św. Jana rozpoczął się proces polsko-krzyżacki. Aby mógł on być zorganizowany w Warszawie, potrzeba było wystarczającej ilości miejsc noclegowych, wyżywienia oraz ludzi wykształconych. Dodatkowo było to miasto neutralne (było wtedy częścią niezależnego od Polski księstwa mazowieckiego), było otoczone murem, a więc bezpieczne, z kościołem, który mógł pomieścić 126 świadków. Akta procesu zawierały też pierwszy znany opis Starego Miasta. Trojden mógł też przyczynić się do powstania herbu Warszawy, gdyż od jego herbu (był to smok, rzadki motyw heraldyczny) najpewniej wywodzi się warszawska Syrenka. W XIV wieku kształtują się władze miejskie z wójtem na czele.

W 1402 roku z Czerska przeniesiono do Warszawy kapitułę, a 4 czerwca 1413 roku dokonano ponownej lokacji oraz usankcjonowania prawnego miasta. W 1431 roku, w związku z kilkoma wcześniejszymi pożarami (1374, 1384) wydano zakaz budowy domów drewnianych w obrębie murów miejskich, co znacząco przyczyniło się do rozwoju miasta. W XV wieku rozwój nieco zwolnił, choć Stara Warszawa wciąż odgrywała ważną rolę. Szczyt rozwoju przypadł na XVI wiek, mimo iż w 1526 roku, po inkorporacji Mazowsza do Korony Warszawa stała się miastem mniej znaczącym. Wtedy też nadszedł koniec mniejszości żydowskiej mieszkającej w Starej Warszawie, miała ona nawet swoją synagogę na ulicy Żydowskiej (rejon dzisiejszego Wąskiego Dunaju). Rozwój gospodarczy miastu przyniosło znakomite położenie geograficzne. W 1579 roku liczba mieszkańców Starej Warszawy mogła wynosić około 5 tysięcy mieszkańców.

00:00 Intro
00:30 Wejście do starego miasta

Data nagrania: Październik 2022

#warszawa #placzamkowy #staremiasto

свернуть