"Dos Lid fun Bialystoker Geto" - Alicja i Rafał Grabowscy (2014r.)
Utwór został nagrany jako trak promujący film Dariusza Grzeszczyka "Kopiści z Fabryki Tycjanów"Film opisuje historię 19 białostockich Żydowskich malarzy, którzy w pałacyku na Dojlidach kopiowali Murilla, Tycjana i innych znanych malarzy dla niemieckiego przedsiębiorcy Oskara Steffena, który przybył do Białegostoku w 1941r.. Spośród wszystkich tworzących w pracowni artystów Shoah przeżył jedynie Izaak Celnikier. Tworzone przez artystów obrazy na bieżąco były wywożone prawdopodobnie do siedziby komendanta Bezirk Białystok - Ericha Kocha, który rezydował w pałacyku w Dojlidach. A stamtąd do Niemiec. Celnikier relacjonował, że samochody ciężarowe z "fabryki Tycjanów" wywoziły obrazy co kilka dni. Gina Frydman, Chaim Tyber, Bencjon Rolnicki, Fania Helman, Tobiasz Haber, Hanna Rozenman Stanisława Centnerszwerowa, Abraham Behrman, Natalia Landau, Menasze i Efraim Seidenbeutlowie, Oskar Rozanecki, Salomon Białogórski, Abraham Berman (nie mylić z Behrmanem), Abraham Frydman, Izaak Krzeczanowski, Amalia Bernzweig. Wszyscy tworzyli za jedzenie i odrobinę spokoju.
--------------
The piece was recorded as a promotion of Dariusz Grzeszczyk's film "Kopści z Fabryki Tycjanów". The film describes the history of 19 Jewish painters from Białystok who copied Murill, Tycjan and other famous painters for the German entrepreneur Oskar Steffen, who came to Białystok in 1941. Of all the artists working in the Shoah studio, only Isaac Celnikier survived. The paintings created by the artists were transported on an ongoing basis, probably to the seat of the commander of Bezirk Białystok - Erich Koch, who resided in the palace in Dojlidy. And from there to Germany. The customs officer reported that trucks from the "Tycjan factory" were taking out the paintings every few days. Gina Frydman, Chaim Tyber, Bencjon Rolnicki, Fania Helman, Tobiasz Haber, Hanna Rozenman Stanisława Centnerszwerowa, Abraham Behrman, Natalia Landau, Menasze and Efraim Seidenbeutl, Oskar Rozanecki, Salomon Białogórski, Abraham Berman, Abraham Berman (not to be confused with Abraham Behrman), Krzeczanowski, Amalia Bernzweig. Everyone was creating for food and a little peace.
PIOSENKA Z BIAŁOSTOCKIEGO GETTA
(autor nieznany, tłumaczenie i adaptacja tekstu na język polski
Ala Grabowska)
Tutaj lament tutaj płacz
ulicą ydisz łka
oni właśnie robią getto
i to nie jest żaden żart
To w białostockim getcie jeden lament, jeden płacz
to w białostockim getcie kamień w sercu mam
siedzimy i myślimy co z nami stanie się
biją dręczą na ulicy w klapie żółty znak
Wysyłają nas do pracy
i od razu dają glejt
jeśli nie chcesz tego zrobić
to okrutnie biją cię
To w białostockim getcie jeden lament jeden płacz….
Kiedy idziesz w dół ulicą
policmajster wciąż się drze
i wskazuje chudym palcem
że nadchodzi jego szef
To w białostockim getcie jeden lament jeden płacz...
Tu na targu to jest raj
możesz wszystko tutaj mieć
najsmaczniejszy delikates
ale skąd masz wziąć ten gelt?
To w białostockim getcie jeden lament jeden płacz...
To za murem tego getta
będziem szczęścia przędli nić
to za murem tego getta
lecz czy jeszcze będziem żyć?
DOS LID FUN BIALYSTOKER GETO
a yomer a geshrey
oyf der yidisher gas,
men geyt a geto makhn
ober nisht oyf keyn shpas.
in dem bialystoker geto a yomer a geshrey,
in bialystoker geto… vi dos harts tut mir vey.
mir zitsn un mir klern vos vet fun undz do vern,
men shlogt un plogt oyf der gas mit a late oyfn lats.
men shikt undz tsu der arbet geyn
un mir krign glaykh a shayn,
un tomer viln mir nisht geyn krign
mir geshmisn gants fayn.
in dem bialystoker geto a yomer a geshrey…
mentshn geyn in gas shpatsirn,
shrayt oyf zey der politsyant,
er vayzt zey mit di finger,
az es geyt der shtot-komendant.
in dem bialystoker geto a yomer a geshrey…
in geto-mark iz a ganeydn,
men krigt ales oyf der velt
fun di beste meykholim,
nor vu nemt men gelt?
in dem bialystoker geto a yomer a geshrey…
on a bialystoker geto
veln mir gliklekh zayn,
on a bialystoker geto
vi derlebt men shoyn tsu zayn?!
THE SONG FROM BIALYSTOK GETO
A lament, a cry
on the jewish street
they will make a ghetto
but not as a joke.
in the bialystok ghetto, a lament, a cry.
in the bialystok ghetto, how heavy my heart is.
we sit and wonder what will become of us here
they beat us and torment us, in the street we wear the yellow patch on the lapel.
They send us to work
and right away we get a pass
and if we don't want to accept it,
they cruelly beat us.
in the bialystok ghetto, a lament, a cry..
People walk down the street,
and the policeman yells at them,
point your finger
that the commander is coming.
in the bialystok ghetto, a lament, a cry ...
The ghetto market is a paradise
you can get everything,
the tastiest dishes,
but where can you get money?
in the bialystok ghetto, a lament, a cry ...
Without a bialystok ghetto
we will be happy,
without a bialystok ghetto ...
will we live to see it?
