12 noyabrda Türkiyənin İstanbul şəhərində türk dünyasının liderlərinin növbəti tarixi toplantısı baş tutdu.
İstanbulda müstəqil türk respublikalarını təmsil edən liderlərin toplantısı zamanı olduqca mühüm olan “Türk dünyasına baxış - 2040” konsepsiyası qəbul edildi və liderlər arasında Bəyannamə imzalandı. Türk dünyası dövlətlərinin gələcək hədəflərini müəyyənləşdirən sənəd və bəyannamədə çox maraqlı məqamlar var. Ümumilikdə, əlbəttə ki, 12 noyabr tarixində baş tutan Türk Şurası İstanbul Sammitində ən mühüm qərar – ad dəyişikliyi ilə bağlı idi. Belə ki, bundan sonra türk liderlərinin birliyi Şura deyil, Təşkilat adlandırılacaq və türkdilli ifadəsi türk dövlətləri ifadəsi ilə əvəzlənəcək. Beləliklə, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının adı “Türk Dövlətləri Təşkilatı”na dəyişdirilib.
Qeyd edək ki, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası yarandığı gündən Azərbaycan bu təşkilatın türk coğrafiyasında inteqrasiya proseslərinin avanqardına çevrilməsi üçün mühüm addımlar atmışdır. Şuranın indiyə qədər keçirilmiş bütün zirvə görüşlərində Azərbaycan yüksək səviyyədə təmsil olunmuşdur.
Ötən həftə baş tutan İstanbul Sammitində Türk dövlətləri arasında münasibətlərin yeni statusa çevrilməsi və əməkdaşlıq formatının Təşkilat adlandırılması, sözsüz ki, həmin xalqların tarixi üçün çox əhəmiyyətli hadisədir. Sirr deyil ki, uzun müddət idi türk dövlətlərinin dialoq formatının vahid təşkilata transfer olmasına qarşı müəyyən Avrasiya dövlətləri tərəfindən süni maneələr törədilirdi. Artıq reallığa çevrilən bu təşkilat heç şübhəsiz bundan sonra dünyada mühüm faktora çevriləcək, türk dövlətlərinin bir–birinə sistemli inteqrasiyasına, siyasi, iqtisadi, mədəni və təhlükəsizlik sahəsində birliyini daha da gücləndirəcək.
Təsadüfi deyil ki, hazırda bir sıra qüvvələr Türk Dövlətləri Təşkilatının gələcəkdə vahid ordu yaratmasından, təşkilatın Avropa Birliyi kimi sayılıb – seçiləcək beynəlxalq aktora çevrilməsindən çəkinirlər. Ancaq reallıq ondan ibarətdir ki, doğrudan da Avrasiyanın orta xəttində mühüm güc olan türk xalqlarının birləşməsinə start verildi və bundan sonra heç kim türk xalqlarına qarşı təzyiq və təhdid siyasəti əsasında onların müstəqilliyinə zərbə vuracaq davranış sərgiləyə bilməyəcək.
Zirvə görüşündə Türk xalqlarının ətrafında davam edən qısqanclığa toxunan Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan çıxışı zamanı həmin dövlətləri mane olmamağa, əksinə, Birliyə qoşulmağa səslədi: “Heç kim Türk Dövlətləri Təşkilatının varlığından narahat olmamalıdır, tam əksinə bu təşkilatın bir üzvü olmağa çalışmalıdırlar. Ortaq tarixə və mədəniyyətə sahib qardaşları ayıra biləcək heç bir hüdud yoxdur. “Soyuq müharibə” dövründə bir-biri ilə qucaqlaşmağı xəyal edən qardaşlar bu gün birlik və bərabərlik içərisində ortaq gələcəklərini inşa edirlər”, - Türkiyə Prezidenti vurğulayıb.
Eyni zamanda, ölkələrin suverenliyi və ərazi bütövlüyünə hörmət əsasında Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşmasına dəstək ifadə olunub. Üzv və müşahidəçi dövlətlərin işğal sonrası ərazilərin bərpası və inkişafına töhfə verməyə hazır olduqları bəyan edilib. Azərbaycan 44 günlük Vətən müharibəsindəki qələbəsi və Qarabağ torpaqlarının işğaldan azad edilməsi münasibətilə təşkilata üzv dövlətlər, eləcə də qurumun Baş katibi adından təbrik edilib və Şuşanın Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi alqışlanıb. Bundan başqa, Transxəzər Beynəlxalq Şərq-Qərb Orta Dəhlizi çərçivəsində Zəngəzur dəhlizi yeni yaranan fürsət kimi vurğulandı və üzv dövlətlərin müvafiq qurumları Azərbaycan Respublikası Hökumətinin dəhlizin tezliklə fəaliyyətə başlaması üçün səylərini dəstəkləməyə çağırıldı.
İstanbul Zirvə görüşündə mühüm bir məqam Azərbaycan Respublikasının ərazilərinin işğaldan azad edilməsini və ərazi bütövlüyünün bərpasını təmin edərək türk birliyinə mühüm töhfə verən və bölgədə davamlı sülh və sabitliyin əldə olunmasına yol açan tarixi qələbəyə görə Müzəffər Ali Baş komandan Prezident İlham Əliyevə “Türk Dünyasının Ali Ordeni” ilə təltif edilməsi haqqında qərarın qəbul edilməsi oldu.
Bu Ali Orden türk dövlətlərinin inkişafına və yaxınlaşmasına Azərbaycan Prezidentinin verdiyi töhfələrə adekvatdır. Türk dövlətlərinin başçıları Prezident İlham Əliyevi Ali Ordenə layiq görməklə 44 günlük müharibədə Azərbaycanın qələbəsinin həlledici gücünün ünvanını dəqiq göstərdilər. Türk dövlət liderləri Azərbaycan xalqının və şəxsən Prezident İlham Əliyevin 44 günlük müharibədə möhtəşəm qələbəsindən qürur duyduqlarını dünyada hər kəsə mesajladılar. “Türk Dünyasının Ali Ordeni” Ali Baş Komandan İlham Əliyevin qalib liderliyinin, beynəlxalq nüfuzunun dünyaya təqdimatıdır.
