موضوع : تورم
جلسه هفتم
نرخ بهره و اجزاء آن
Interest Rate
ماهیت بهره :
نرخ بهره نقش مهمی را در نظام سرمایه داری بازی می کند . نرخ بهره قیمتی است که در نظام سرمایه داری برای پول و اوراق قرضه پرداخت می شود در این نظام پول ، در شرایط برابر ، کالای با ارزشی است که قیمت دارد زیرا بعنوان یک کالای اقتصادی ، کمیاب و مفید و بنابراین هزینه فرصت دارد
نرخ بهره یا نرخ سود ، هزینه ای است که در ازای استقراض پول پرداخت می کنید .

سرمایه گذاران حاضرند قیمتی برای پول شخص دیگری که آنان را قادر به تصاحب کالاها و خدمات می کند بپردازند زیرا خرید این کالاهای سرمایه ای سودی بیش از بهره پرداختی به بار آورد
پول دارای ارزش زمانی است ، یعنی 100 تومان امروز با 100 تومان سال آینده برابر نمی باشد (حتی اگر تورم صفر باشد )
ترجیح زمان حال به زمان آینده به این مفهوم است که پول ارزش زمانی نیز دارد علت اینکه اکثریت افراد زمان حال را به زمان
آینده ترجیح می دهند این است که اولا هرچه افراد زودتر درآمد را بدست آورند ، آنرا سرمایه گذاری می کنند و می توانند سود و بازدهی بدست بیاورند دلیل دوم اینست که آینده مطمئن نیست و با خطر همراه می باشد ولی زمان حال مطمئن است علت اینکه ما از آینده نامطمئن هستیم این است که اطلاعات ما از آینده ناقص است هرچه سود و خطر بیشتر باشد ، ترجیح زمان حال به آینده بیشتر خواهد بود به نرخی که زمان حال را به زمان آینده ترجیح می دهیم نرخ ترجیح زمان گفته می شود
اگر شما بین دریافت 100 تومان امسال و 110 تومان سال آینده بی تفاوت باشید یعنی 110 تومان سال آینده را با 100 تومان امسال عوض کنید نرخ ترجیح زمان شما 10 درصد است یعنی یک واحد پولی که در زمان حال بدست می آورید را ده درصد از یک واحد پولی که در زمان آینده بدست می آورید بیشتر ترجیح می دهید . حداقل نرخ ترجیح زمان ، همان نرخ بهره (سود) بلندمدت بانک می باشد بنابراین ما به جای نرخ ترجیح زمان ، نرخ بهره را بکار می بریم
نرخ بهره ، در واقع ، قیمت پول است و پاداشی است که در وهله اول به وام دهندگان (یا پس انداز کنندگان ) پرداخت می شود تا آنان را ترغیب کند که از وجوه نقد خود جدا شوند و در وهله دوم خطرات اقتصادی که ممکن است در جریان وام دهی پول پدید آید خنثی کند
برای مثال ، هر قدر مدتی که وام دهنده پول خود را وام می دهد بیشتر باشد ، خطرات اقتصادی ناشی از عدم دستیابی مجدد به پول نیز بیشتر است و نتیجتاً نرخ بهره در حد بالاتری خواهد بود
با این تعبیر ، نرخ بهره به قول ایروینگ فیشر ، اقتصاددان نئوکلاسیک ارزش زمانی پول محسوب می شود
نرخ بهره به صورت یک نرخ قراردادی ، نرخی است که در قرارداد برای استقراض تعیین می شود
مثال : یک ورقه قرضه شرکتی که وعده می کند 5 درصد بهره به ارزش اسمی آن ورقه قرضه بپردازد دارای نرخ بهره قراردادی 5 درصد است
از طرف دیگر ، نرخ بهره ممکن است به عایدی جاری که نصیب صاحب ورقه قرضه می گردد اطلاق شود . این عایدی یک نوع درآمد ناشی از بهره است که بر حسب درصد قیمت خرید ورقه قرضه بیان می شود
مثال : یک سرمایه گذار که یک ورقه قرضه 1000 تومانی را با نرخ بهره 5 درصد به قیمت 950 تومان می خرد بهره جاری معادل 5.3 درصد به دست می آورد
عوامل موثر بر نرخ بهره (منشاء نرخ بهره )
1- ارجحیت زمانی : مبلغ وام داده شده در واقع پس اندازی ست که به دلیل به " تعویق انداختن مصرف " به دست آمده است هر اندازه که تمایل به مصرف حال پول نسبا به مصرف آینده آن بیشتر باشد ، آشکار است که مبلع بیشتری باید برای پاداش به تعویق انداختن مصرف پول پرداخت شود و از این رو نرخ بهره بیشتر خواهد بود .
2- ریسک نقدشوندگی :
وام دادن معمولا به معنای مبادله پول با یک دارایی غیرپولی مانند " اوراق قرضه" یا " اسناد خزانه " است که به عنوان یک وسیله پرداخت برای کالاها و خدمات مورد پذیرش همگانی نیست ، بنابراین اگر پیش از تاریخ سررسید ، نیاز وام دهنده به پول بیش از موجودی او باشد ، ناچار است که با دارایی غیر پولی خود را به پول تبدیل کند ، یا استقراض نماید این تبدیل دارایی غیرنقدی به وجه نقد ممکن است با دشواری ، دیرکرد، و حتی زیان همراه باشد و بنابراین داد و ستد یک دارایی نقدی (یعنی پول ) با دارایی دیگر ی که از توان نقدینگی کمتری برخوردار است ، ممکن است متضمن ریسک زیان باشد . از این رو در فرآیند وام دادن تقبل این ریسک باید جبران گردد و همین نرخ بهره را بالاتر می برد .
3- ریسک نکول :
این امکان وجود دارد که وام دهنده نسبت به بازپرداخت وام از سوی وام گیرنده مطمئن نباشد و اصل مبلغ پرداختی (وام) در حقیقت بازپرداخت نشود و نکول شود . تقبل این ریسک نیز دلیل دیگری است برای وجود نرخ بهره و میزان چنین ریسکی نیز به نوع وام پرداختنی بستگی دارد
4- تورم :
هرگاه افزایش سطح عمومی قیمت ها (تورم ) در افتصاد وجود داشته باشد ، ارزش واقعی مبلغ وام تا زمان سررسید به نسبت میزان تورم کاهش خواهد یافت بر این پایه برای جبران خطر کاهش قدرت خرید پول وام دهنده ، وجود نرخ بهره ضرورت می یابد



عامل مهم عرضه و تقاضای پول و رسیدن به نرخ تعادلی است
یک ابزار در دست دولتها و بانک مرکزی برای اعمال سیاستهای پولی و مالی

свернуть