Հայ ժողովրդական «Խորոտիկ. ծամ իս թորգե» պարերգն է՝ «Ակունք» անսամբլի կատարմամբ:
Սասունի հայությունից ավանդված այս պարերգը սիրահար տղայի խոսքն է, որտեղ նկարագրում է սիրած աղջկա արտաքին ու ներքին գեղեցկությունները, և այդ խոսքերից մեզ համար տեսանելի է դառնում, թե պատանին կամ երիտասարդն ինչպիսի հույզեր է ունենում իր սիրելիի ներկայությունից:
Տեսնենք, թե ինչպիսին է այդ աղջիկը, որը սիրահարին ստիպել է երգ հյուսել իր գրավչության մասին:
Երկար մազեր ունի նա, դրանք, տղայի խոսքերի համաձայն, փռված են ուսերն ի վար: Նրա կլորավուն դեմքին առանձին գրավչություն է հաղորդում փոքրիկ բերանի գծագրությունը: Այժմ նա կանգնած է դարպասի դռանը, և տղան հիանում է նրա տեսքով, նրա բարակ մեջքով՝ նման խանջարի: Այս բառը հանդիպում է Սասնա մի շարք երգերում և մեր էպոսում: Արաբերեն բառ է, որը հայերենում ներմուծվել է «խենջար»,«խենչալ» կամ «խանչալ» ձևերով և նշանակում է դաշույն: Սակայն արաբական խենջարը, հայկական դաշույնի հետ համեմատած, ավելի կեռ է: Այսպիսով, այդ համեմատությամբ նկատի ունի, որ աղջկա մեջքն այնքան բարակ է, որ կարելի է բռան մեջ առնել: Ապա տղան հայացք է գցում աղջկա ոտնաթաթերին, որոնք այնքան եթերային տեսք ունեն, որ կարծես ամպի քուլաներ լինեն: Նա նուրբ շարժումներով ասես ոչ թե քայլում, այլ պարզապես սահում է գետնի վրայով:
Տղան աղջկան համեմատում է նաև իր ամենահավանած ծաղկի՝ մանուշակի հետ և գտնում, որ իր սիրելին անհամեմատ ավելի նուրբ ու գեղեցիկ է, քան այդ փոքրիկ զարդանման ծաղիկը:
Այսքանից հետո ջահել սիրահարն անհնար է համարում նրանից հեռու ապրելը և որոշում է մշակ վարձվել աղջկա հոր տանը, որպեսզի միշտ նրա կողքին լինի և վայելի նրա՝ այդքան սիրելի ներկայությունը: Սակայն երբ աշնանը տղան գնում է իր ծառայությունն առաջարկելու աղջկա ծնողներին, տեսնում է, որ իր «խորոտիկը» տանը չէ: Նա չգիտի՝ արդյոք աղջիկն աշխատո՞ւմ է ինչ-որ տեղ՝ դաշտում կամ արտում, թե՞ ամուսնացել և հարս է գնացել ուրիշ տուն: Եվ այդ անորոշությունից, սրտի տագնապներից ու կարոտից այլ բան չի մնում, քան նստել ու արտասվել:
Սա, ինչպես ասացինք, պարերգ է, որը երգելիս երիտասարդ տղաներն ու աղջիկները, միմյանց ձեռք բռնած, միաժամանակ մեղմիկ շորորացել են:
Երգի խոսքերը՝

Ծամ իս թորգե էրան-էրան,
Խորոտիկ, հայ, խորոտիկ,
Բոլոր էրես, պըզտիկ բերան,
Խորոտիկ, ջան, խորոտիկ:

Դու կայներ իս դարգահի դուռ,
Խորոտիկ, հայ, խորոտիկ,
Մեջքդ ի մընի խանջարի բուռ,
Խորոտիկ, ջան, խորոտիկ:

Դու էլեր իս հալա-հուլա,
Խորոտիկ, հայ, խորոտիկ,
Քու տոտիկներ՝ ամպի քուլա,
Խորոտիկ, ջան, խորոտիկ:

Դու էլեր իս հալա-հուլա,
Խորոտիկ, հայ, խորոտիկ,
Քու ծոցիկ էր ամպի քուլա,
Խորոտիկ, ջան, խորոտիկ:

Դու անուշ իս քանց մանուշակ,
Խորոտիկ, հայ, խորոտիկ,
Իգամ ձեր տուն, դառնամ մըշակ,
Խորոտիկ, ջան, խորոտիկ:

Աշուն եկավ, հելա գացի,
Խորոտիկ, հայ, խորոտիկ,
Խորոտ տուն չէր, նըստա լացի,
Խորոտիկ, ջան, խորոտիկ:


ծանոթագրություններ_____________
Թորգել - թողնել:
Բոլոր էրես - կլորերես:
Դարգահ - դարպաս:

свернуть