Aziz Mahmud Hüdayi kimdir sorusu Osmanlı dönemi tasavvufu ile ilgili bilgi edinmek isteyenlerin önem verdiği şahsiyetlerden biridir. Hem hayatı hem de Aziz Mahmud Hüdayi sözleri yaşadığı dönem hakkında oldukça detaylı bilgiler verir. Bu nedenle Aziz Mahmud Hüdayi kaçıncı yüzyıl yaşadığı da araştırmalara konu olan bilgilerdendir. Aziz Mahmud Hüdayi sözleri, hayatı ve eserleri hakkında tüm merak ettiklerinizi paylaştık.
Aziz Mahmud Hüdayi Kimdir?
Aziz Mahmud Hüdayi 1541 tarihinde Koçhisar'da dünyaya gelmiştir. 1628 tarihinde de Üsküdar'da hayata gözlerini kapamıştır. Üsküdar'da vefat etmesi üzerine mezarının yanına türbe de yapılarak Aziz Mahmud Hüdayi Tekkesi günümüzde oldukça önemli bir ziyaret haline gelmiştir.
Önemli bir alim, şair, mutasavvıf olmasının yanında Celvetiye tarikatını da kurmuştur. Fadlullah bin Mahmud'un oğlu olan Aziz Mahmud Hüdayi Hazretlerinin çocukluk dönemleri Sivrihisar'da geçmiştir. Bir asra yakın hayat sürmüş olmasının yanında sekiz tane padişah devrini de görmüştür. Hem eserleri hem de sohbetleri ümmet için oldukça önemli bir feyz kaynağı da olmuştur.
Osmanlı döneminde yaşamış ve İstanbul'un önemli büyüklerinden biri olmuştur. Gerçek ismi Mahmud olmakla birlikte Hüdayi ve Aziz isimleri kendisine sonradan verilmiştir. Bunun yanında kendisi Cüneyd-i Bağdadi Hazretlerinin neslinden gelmektedir. Bu nedenle de Seyyid olarak bilinmektedir. Oldukça iyi düzeyde medrese eğitimleri almış daha sonraki yıllarda hocası Nazırzade ile birlikte kadılık vazifelerini de yerine getirmiştir. Hocasının vefatı sonrasında ise Şeyhülislam Hoca Sadeddin Efendi tarafından İstanbul'a çağırılmıştır. İstanbul'da bir dergah kurmuş ve kısa sürede oldukça geniş bir kitleye hitap etmiştir.
Aziz Mahmud Hüdayi Eserleri
Aziz Mahmud Hüdayi hazretleri Dini- Tasavvufi Türk Edebiyatı şairleri arasında yer alır. Şiirlerinde hem hece hem de aruz vezni kullanmıştır. Kendisi İbnü'l Arabi'nin sistem haline getirmiş olduğu Vahdet-i Vücud anlayışına bağlı kalmıştır. Birçok bibliyografya içerisinde kendisinden Kutbü'l- Aktab, Sahip-i Zaman, Mürşid-i Kamil gibi isimlerle de bahsedilmiştir. Eserlerini Türkçe ve Arapça olarak yazmıştır. Tasavvuf eserlerinde ağırlıklı işlenen konular arasındadır. Oldukça tanınmış ve öldükten sonra da adından bahsettirmiştir. Türkçe eserleri arasında ise şunlar yer alır:
Divan-ı İlahiyat: Tasavvufi nasihatlerden oluşur.
Tarikatname: Dervişliğin tüm adabı ve erkanını anlatan bir eserdir.
Tezakir-i Hüdai: I. Ahmet'e gönderilmiş olan tüm tezkire ve mektupların toplandığı eseridir.
Ecvibe-i Mutasavvıfane: Kendisine yöneltilen bazı tasavvuf sorularına vermiş olduğu cevapları içeren eseridir.
Nasayih ve Mevaız: Çeşitli nasihat ve vaazların derlendiği bir eseri olarak bilinir.
Mi'raciye: Mi'rac'ı ayet ve hadislere dayanan küçük bir mensur risale eseridir.
Bunların yanında Arapça olarak da kaleme aldığı eserleri vardır. Bunlar içerisinde Vakıat, Tecelliyat, Nefaisü'l Mecalis, Habbetü'l Mahabbe, Camiu'l Fadail ve Kamiu'r- Reail eserleri oldukça önemlidir. Fethu'l Bab ve Refu'l Hisap eserinde insanlığın yaradılışından bahsetmiştir.
🟥 Kaynak : Sus Ey Nefsim Ene : Fatih Duman, Nesil Yayınları
#hüdayi #azizmahmud #evliya
