Demokratikleşme yüzleşmeyle başlar yüzleşmesiyle başlar. Geçmişle, tarihle yüzleşme, hesap verme, kabul etme…
Osmanlıdan bu yana devletin dahlinin bulunduğu birçok tehcir, katliam, soykırım veya pogrom yaşandı. Dersim’den Maraş’a, Çorum’a oradan Gazi’ye ve Suruç’a 10 Ekim’e... Liste çok uzun ancak içlerinden biri var ki belki de bu topraklarda tarihin seyrini radikal biçimde değiştirdi: 6-7 Eylül Pogromu.
Kıbrıs sorunları bahaneydi; zaten Kıbrıs’ta cami bile yaktık diyordu eski Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri Emekli Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu. Geçen yıllar içinde belge ve bilgiler bizzat derin devletin İstanbul’u Türkleştirme planının bir parçası olduğunu ortaya koyuyordu. Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu’nun itiraflarında, “6-7 Eylül Özel Harp Dairesinin işiydi. Muhteşem bir örgütlenmeydi…” sözleri meseleyi özetliyordu.
Tırnak içindeki bu “muhteşem örgütlenme” günler öncesinden planlanmıştı. Provokasyon için sözde gazeteler de çoktan ayarlanmıştı. Gökşin Sipahioğlu’nun başında olduğu İstanbul Express gazetesi “Atamızın evi bombalandı” manşetiyle çıkıyordu. Gökşin Sipahioğlu şöyle anlatıyordu o günleri: “Ben görevimi yaptım. Saat 13.00’te devletin radyosunda yayınlanan haberi manşetten verdim. ‘Atamızın evi bombalandı’”
O yılları Patrik Fotoğrafçısı olarak çalışan Dimitros Kalumenos’un 1500 civarındaki fotoğrafı yaşananların büyüklüğünü gösteriyor. Fotoğraflar ortaya çıkınca 1957’de Dimitros Kalumenos işkence gördü; hapse atıldı.
2005’te Karşı Sanat galerisinde Tümgeneral Fahri Çoker’in 6-7 Eylül fotoğraf arşivi sergilendi. Galeri, sivil faşist çetelerce saldırıya uğradı.
6-7 Eylül pogromu bugünün de yasaklı konularından; devletin kırmızı çizgilerinden.
6-7 Eylül’de yalnızca Rumlar değil, Yahudi ve Ermeniler de saldırılardan nasibini aldı.
Biz de İŞİN ASLI olarak konuklarımız, Agos Gazetesi Ermenice Editörü Pakrat Estukyan, Araştırmacı-Gazeteci Nevzat Onaran'la konuşacağız.
Konuklar:
Pakrat Estukyan - Agos Gazetesi Ermenice Editörü
Nevzat Onaran - Yakın Tarih Araştırmacısı / Gazeteci
