Tamaraxonim (taxallusi; asl ismi va familiyasi Tamara Artyomovna Petrosyan) [1906.16(29).3, hozirgi Yangi Margʻilon shaharchasi – 1991.30.6, Toshkent] — qoʻshiqchi va raqkosa, baletmeyster, oʻzbek professional raksi asoschilaridan. Oʻzbekiston xalq artisti (1932). Moskva teatr texnikumida oʻqigan (1923–24). Yoshligidan sanʼatga qiziqqan: dastlab Margʻilon, Fargʻona ayollari orasida raqsga tushib, koʻshik aytgan. Yusufjon qiziq Shakarjonov, Usta Olim Komilovlardan oʻzbek raqs harakatlarini, Hamza, Konstantin Stanislavskiy, Vladimir Nemirovich-Danchenko va boshqalardan qoʻshiqchilik, aktyorlik mahoratini qunt bilan oʻrgandi. Sahna faoliyatini 1919 yil Hamza Hakimzoda Niyoziy truppasida boshlagan. Keyinchalik Yusufjon kiziq truppasida ishlagan. 1921–22 yillar Toshkent rus opera va balet teatrida, 1924 yildan Muhiddin Qoriyoqubov rahbarligidagi konsert truppasi (1926 yildan Oʻzbek davlat konsertetnografik ansambli, 1929 yildan Oʻzbek davlat musiqali teatri)da faoliyat koʻrsatgan. 1925 yil Parijda boʻlib oʻtgan Jahon bezak sanʼati koʻrgazmasida Muhiddin Qoriyoqubov bilan birgalikda ishtirok etib, oʻzbek sanʼatini ilk bor Yevropada namoyish etgan. Tamaraxonim oʻzbek lapar va yalla namunalarini sahnaviy ijro sharoitiga moslashtirib, yangicha ifodaviy vositalar (mimika, raqs, dialog va boshqalar) bilan boyitib, ular negizida bir necha kichik musikiy inssenirovkalarni yaratdi, milliy ommabop (estrada) sanʼat rivojiga asos soldi. Tamaraxonim ijrosidagi qoʻshiq va laparlar ("Lolaxon", "Qorasoch", "Bilaguzuk", "Oyijon", "Fabrikaning yoʻlidan", "Qizlar, shitobingiz nima?", "Gulyor", "Yetimlar yigʻisi", "Tuygʻunoy", "Erk bolalari" va boshqalar), "Sinaxiroj", "Dilxiroj", "Qarinavo", "Usmoniya" singari raqslari xalqqa manzur boʻlgan.

свернуть