Wykład prof. Stanisława Jaworskiego, Muzeum Narodowe w Warszawie, 30 sierpnia 2015
[ Ссылка ]
Prof. Stanisław Jaworski podczas wykładu finisażowego wystawy "Tadeusz Peiper. Papież awangardy" opisuje zmiany cywilizacyjne, które wpłynęły na powstanie awangardy artystycznej. Zlożyl się na nie rozwój przemysłu w drugiej połowie XIX w., który wpłynął na zmianę struktury społecznej, a następnie powstanie rewolucyjnych idei społecznych. Wynalazki przełomu wieków - radio, telefon, samochód, samolot - zmieniły postrzeganie świata. Rewolucja w komunikacji przemodelowała myślenie o architekturze. Stare ulice miast stały się zbyt wąskie, by umożliwić ruch samochodowy. Jednocześnie wzrosła liczba ich mieszkańców. Środowiskiem twórczym poety przestał być wiejski dworek, zastąpiła go wielkomiejska kamienica. Artyści zaczęli skłaniać się ku twórczości zaangażowanej społecznie, albo awangardowej.
Prelegent wplata w swoją opowieść obrazki z życia Tadeusza Peipera. W drugiej części wykładu analizuje też wiersze Peipera: "Rano", "Powojenne wezwania", "Rozstanie z żukiem", "Naga".
Wystawa "Papież awangardy. Tadeusz Peiper w Hiszpanii, Polsce, Europie" prezentuje artystyczne relacje awangardowej sztuki i literatury początków XX wieku, za punkt odniesienia przyjmując twórczość Tadeusza Peipera, wybitnego poety, krytyka i teoretyka sztuki. Przygotowana wspólnie z hiszpańskim środowiskiem kulturalnym, w którym niegdyś aktywnie działał Peiper, podkreśli artystyczne i kulturalne związki obu krajów.
Tadeusz Peiper znany jest w Polsce jako najbardziej prominentna postać środkowoeuropejskiej awangardy i założyciel „Zwrotnicy” (1922). Niewiele osób wie o jego związkach ze środowiskiem awangardy hiszpańskiej i hiszpańskojęzycznej. Lata 1915-1920 spędził Peiper w Madrycie, w otoczeniu silnie związanym z hiszpańskim ultraizmem. W tym czasie w stolicy Hiszpanii przebywali Robert i Sonia Delaunay, Guillermo de Torre, Vicente Huidobro, rodzeństwo Jorge Luis i Norah Borges, Rafael Barradas, a także Polacy – Józef Pankiewicz, Jan Wacław Zawadowski i związani z ultraistami Władyslaw Jahl oraz Marian Paszkiewicz. Peiper – debiutujący jako autor szkiców literackich i dziennikarz wiodących czasopism (El Sol, La Lectura, España i La Publicidad) – utrzymywał także kontakty z Manuelem Azañą czy José Ortegą y Gassetem.
Autorzy wystawy poprowadzą widza przez Paryż 1914 roku, kosmopolityczne, artystyczno-literackie środowisko Madrytu lat 1915-21, poprzez formistyczny i futurystyczny Kraków ku awangardowym utopiom artystycznym i cywilizacyjnym lat 1920-tych aż po ich kres i narastanie katastrofizmów poprzedzający wybuch II wojny światowej. Pokażemy towarzyszący tym procesom żywiołowy rozwój komunikacji i kultury masowej.
Chcemy unaocznić artystyczne alianse i efekty współpracy Peipera z wybitnymi twórcami awangardowymi. W „Zwrotnicy” publikowali Władysław Strzemiński i Kazimierz Malewicz; książki i poezje Peipera ilustrowali Juan Gris, Mojżesz Kisling, Fernand Léger i inni. Pokażemy obrazy, grafiki, rzeźby twórców europejskiej awangardy: obok prac wspomnianych już Malewicza, Grisa, Légera, Strzemińskiego – dzieła Vytautasa Kairiūkštisa, Francisco Boresa, Alberta Gleizesa, Louisa Marcoussisa, Leona Chwistka, Tytusa Czyżewskiego, Tymona Niesiołowskiego, Leona Dołżyckiego, Henryka Stażewskiego, Katarzyny Kobro, Marka Włodarskiego, Mieczysława Bermana. Towarzyszyć im będzie prezentacja awangardowych wydawnictw i filmów.
Wystawie towarzyszą bogaty program wydarzeń edukacyjnych, pokaz tematyczny w Cyfrowym MNW, publikacja książkowa zawierająca artykuły znawców dzieła i biografii Tadeusza Peipera oraz badaczy europejskich ruchów awangardowych pierwszych dziesięcioleci XX wieku, a także płyta z muzyką z serii Kolekcja Muzeum Narodowego.
Kuratorzy wystawy: dr Piotr Rypson we współpracy z Moniką Poliwką i Juanem-Manuelem Bonetem.
Od 18 września do 6 listopada 2015 wystawa będzie prezentowana w Real Academia de Bellas Artes de San Fernando w Madrycie.
Więcej na www.mnw.art.pl
Znajdź nas:
[ Ссылка ]
[ Ссылка ]
[ Ссылка ]
[ Ссылка ]
[ Ссылка ]
#muzeumnarodowe #tadeuszpeiper #peiper #sztuka #kultura
