گزیده درس صد و سه
در این درس استاد به توحید در افاضه وجود می‌پردازد و مرحوم علامه مصباح در تبیین و توجیه این مسئله می‌فرماید: توحید انحصار تاثیر استقلالی و افاضه وجود به ذات مقدس الهی است و این مسئله شواهد فراوانی در آیات و روایات دارد. البته برهانی که بر اساس حکمت متعالیه برای توحید در خالقیت و ربوبیت ارائه گردید این مسئله را به خوبی اثبات کرد؛ ولی در عین حال در این زمینه کج‌اندیشی‌هایی وجود دارد که باید به آنها توجه کرد. اشاعره اعتقاد دارد که رابطه علیت بین مخلوقات وجود ندارد و همگی آنها را بی‌واسطه مستند به خدا دانسته‌اند. معتزله نوعی استقلال برای سایر فاعل‌ها به ویژه فاعلی‌های اختیاری قایل شده و استناد افعال اختیاری انسان به خدای متعال را نفی کرده‌اند. اما، حکمای پیشین استناد پدیده‌ها و از جمله افعال اختیاری انسان را به خدای منان به عنوان علت العلل اثبات می‌کرده‌اند. با توجه به تعلقی بودن معلول توحید افعالی تبیین روشن‌تر و صحیح‌تری می‌یابد و افعال اختیاری انسان هم از این نظر مستند به خدای متعال خواهدبود که افاضه وجود و تاثیر استقلالی مخصوص اوست. گفتاری که در کتاب و سنت مبنی بر استناد همه پدیده‌ها و از جمله افعال اختیاری انسان به اذن و مشیت و اراده و تقدیر و قضای الهی وارد شده ناظر به مراحل مختلفی است که عقل برای استناد پدیده‌ها به خدای متعال درنظر می‌گیرد و در عین حال می‌توان آنها را تعلیم مرحله به مرحله برای توحید افعالی تلقی کرد. در ادامه مرحوم علامه مصباح به یک شبهه و ایراد قائلین به تفویض اشاره می‌کند و از آن جواب می‌دهد.
کلیدواژه: توحید در افاضه وجود.

свернуть