บ้านหาดบ้าย หมู่บ้านสุดท้ายริมแม่น้ำโขงในจังหวัดเชียงราย
"บ้านหาดบ้าย" เป็นหมู่บ้านสุดท้ายริมแม่น้ำโขงในจังหวัดเชียงราย ตั้งอยู่ในอำเภอเชียงของที่มีแม่น้ำโขงไหลผ่านแบ่งเขตแดนระหว่างประเทศไทยและประเทศเพื่อนบ้าน อย่าง สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว คนที่อยู่อาศัยเป็นชาวไทลื้อ เนื่องจากชาวไทลื้อถูกกวาดต้อนมาจากสิบสองปันนาตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ มีความเคารพนับถือเจ้าแสนธรรมวงศ์ จึงนำชื่อท่านเอามาตั้งเป็นนามสกุล คนที่นี่มีฝีมือทางด้านการทอผ้า โด่งดังมากเรื่องผ้าทอไทลื้อที่มีลวดลายเฉพาะตน
ในช่วงหน้าฝน แม่น้ำโขงไหลเชี่ยวกราดจึงไม่เหมาะกับการออกเรือหาปลาในแม่น้ำ แต่จะมีห้วย บึงหนอง ต่าง ๆ ที่เกิดจากแม่น้ำโขงล้นเอ่อ ชาวบ้านจึงนิยมไปหาปลาในบริเวณดังกล่าว
"จ๋ำ" เครื่องมือหาปลาของป้า ๆ
ริมแม่น้ำโขงของที่นี่เป็นที่หาปลาของคนหลายกลุ่ม โดยเฉพาะ กลุ่มคุณป้า นักล่าปลาด้วยจ๋ำหรือยอมือ เครื่องมือจับปลาที่เป็นที่นิยมในหมู่ผู้หญิง ลักษณะเป็นยอขนาดเล็ก สามารถเดินไปยกหาปลาในพื้นที่ริมแม่น้ำโขงและห้วย หนอง บึงใกล้ริมโขงได้
ป้าแสนคำ ป้าดวงพร ป้าไหล ป้าขันแก้ว ป้าสมศรี จะจับกลุ่มกันออกไปตั้งจ๋ำหาปลาแทบทุกวัน ยกเว้นวันพระ เวลาจะวางจ๋ำเพื่อจับปลาจะต้องค่อย ๆ วางลงไปในบริเวณที่คิดว่ามีปลา โดยจะวางเบาๆ เพื่อป้องกันปลารู้ตัวหรือตกใจ จากนั้นก็รอเวลาปลาว่ายน้ำเข้ามาและค่อย ๆ ยกจ๋ำขึ้นจากน้ำ เมื่อได้ปลาก็ใช้สวิงที่เตรียมมาตักปลาที่ได้เก็บใส่ข้องที่เตรียมมาอีกที สำหรับบางคนเมื่อบริเวณที่เริ่มไปตั้งจ๋ำหาปลาไม่ได้ จะมีการเคลื่อนย้ายไปจับปลาบริเวณห้วย หนองอื่น ๆ ที่อยู่ใกล้ เพราะจ๋ำนั้นมีลักษณะที่ไม่ใหญ่และมีน้ำหนักที่เบา จึงสามารถที่จะแบกไปทั่วพื้นที่ได้ การจับปลาตั้งจ๋ำของชาวบ้านเป็นทั้งการพบปะเพื่อนฝูง การสังสรรค์คลายเครียดการหาอาหารในหน้าฝน เพราะยิ่งฝนตกปลาจะออกมาเล่นน้ำการวางจ๋ำก็จะหาปลาได้เยอะ ปลาที่ได้ จะมีทั้งปลาไน, ปลานิล, ปลาช่อน, ปลาดุก, ปลาสร้อย และปลาคร้า
หนอนไม้ไผ่ อาหารสุดพิเศษในหน้าฝน ชาวบ้าน บ้านสองพี่น้อง
บ้านสองพี่น้อง ต.ริมโขง อ.เชียงของ เป็นหมู่บ้านที่มีชนเผ่าลาหู่ กับไทลื้อ อาศัยอยู่ด้วยกัน ลักษณะหมู่บ้านแวดล้อมด้วยป่าไผ่และภูเขา มีลำห้วยสาไหลผ่านกลางหมู่บ้าน เป็นลำห้วยที่ชาวบ้านใช้ประโยชน์ร่วมกันทั้งบริโภคและทางการเกษตร ในหน้าฝนเป็นช่วงที่กลุ่มเด็ก ๆ ในหมู่บ้านใช้ห้วยสาเป็นสนามเด็กเล่นและจับปลา แต่ไม่มีอะไรที่จะพิเศษไปกว่าการเข้าป่าเพื่อหาหนอนไม้ไผ่ หรือที่เรียกกันว่า ด้วงไม้ไผ่ หรือหนอนรถด่วน
ผู้ชายสองคนในหมู่บ้านนี้ที่เก่งและมีความสามารถเรื่องนี้เป็นพิเศษ คือ จะพอ หนังปัง และ จะอือ กุเลา นักหาหนอนไม้ไผ่ประจำหมู่บ้าน ทั้งสองคนชอบหาหนอนไม้ไผ่มากเพราะมีราคาดี กิโลกรัมละ 450 บาทซึ่งจะขายกันในหมู่บ้าน ในช่วงปลายเดือนกันยา - ตุลาคม ส่วนใหญ่เวลาที่จะออกหาคือตอนเช้า วิธีการหาไม่ใช่ง่ายๆ เพราะต้องเดินฝ่าป่าไผ่สำรวจหาร่องรอยของหนอนไม้ไผ่ โดยหากสังเกตเห็นมีน้ำที่หยดออกจากปล้องไม้ไผ่ หรือ เมื่อแกะเปลือกไม้ออกจะเห็นรูเล็กที่มีแมงเจาะ นั่นหมายความว่ามีหนอนไม้ไผ่อาศัยอยู่ หากจะเอาออกมาก็ต้องฟันไม้ไผ่ถึงจะพบหนอนที่กินเยื่อไม้ไผ่อ่อนเป็นอาหาร หนอนไม้ไผ่นั้นใช้วิธีการใช้ชีวิตในปล้องไม้ไผ่ได้ โดยจะเจาะรูที่ข้อไผ่ทะลุเพื่อขึ้นไปกินเยื่อไผ่ทีละข้อ จากปล้องล่าง ๆ ขึ้นไปสู่ปล้องบน หนอนไม้ไผ่เป็นที่นิยมของชาวบ้านในฤดูฝนเป็นอย่างมากเนื่องจากรสชาติอร่อย สามารถเอามาทำอาหารได้ทั้งทอดกิน และทำน้ำพริก รสชาติมันอร่อย
ติดตามในรายการซีรีส์วิถีคน วันจันทร์ที่ 9 มกราคม 2566 เวลา 17.30 - 18.00 น. ทางไทยพีบีเอส รับชมย้อนหลังได้ทาง [ Ссылка ]
#วิถีโบราณ #วิถีหน้าฝน #ซีรีส์วิถีคน
-------------------------------------------------------
กด Subscribe ติดตามรายการดี ๆ ของช่อง ได้ที่ : [ Ссылка ]
และ ติดตามไทยพีบีเอสออนไลน์ ได้ที่
Website : [ Ссылка ]
Facebook : [ Ссылка ]
Twitter : [ Ссылка ]
Instagram : [ Ссылка ]
LINE : [ Ссылка ]
TikTok : [ Ссылка ]
YouTube : [ Ссылка ]
