Eliasz po raz pierwszy wymieniony jest w 1 Księdze Królewskiej jako niosący słowo Boga Jahwe Achabowi, królowi Izraela. Nazywany Tiszbitą – Eliasz Tiszbita (urodzony w Tiszbe w Gileadzie[a]; w starszych przekładach nazywany Teszbitczykiem lub Tisbitą. Po audiencji u króla Achaba skrył się na pustkowiu nad potokiem „Kerit, który jest na wschód od Jordanu”, gdzie kruki przynosiły mu pożywienie. Gdy z powodu suszy potok wysechł, Bóg posłał Eliasza do miasta Sarepta w okolicach Sydonu (Fenicja). Mieszkał w domu wdowy przez dwa lata. W tym czasie prorok wskrzesił jej zmarłego syna (1 Krl 17,3–24).
Żaden z dawnych proroków nie jest tak często wspominany w Nowym Testamencie jak Eliasz. Wypełnienie oczekiwania eschatologicznego związanego z Eliaszem – wyrażonego w proroctwie Malachiasza 3,23–24 i tak obecnego w Izraelu czasów Jezusa – pierwotny Kościół, w ślad za swym mistrzem związał z Janem Chrzcicielem (por. Mt 17, 10-13). Na równi z nim, także sam jego Następca, Jezus Chrystus został utożsamiony z Eliaszem (Mt 11,13–14; 16,14; 17,10; Mk 9,11; 15,35; Łk 9,7–8; Jn 1,21).
Jan nie był Eliaszem, ale utożsamił się z Eliaszem w sposób duchowy (por. J 1,21.25). Ta misja ukazana została w słowach anioła zwiastującego jego cudowne poczęcie i narodziny Zachariaszowi:
Pójdzie przed Panem w duchu i mocy Eliasza, żeby serca ojców nakłonić ku dzieciom, a nieposłusznych – do usposobienia sprawiedliwych, by przygotować Panu lud doskonały
Łk 1,17 w przekładach Biblii.
W rozumieniu Ewangelii, Jan był wypełnieniem Eliaszowej misji pojednania zapowiedzianej przez Malachiasza w rozdz. 3,24
Sam Jezus ukazywał swą misję w powiązaniu z Eliaszem. Już w synagodze w Nazarecie porównał niewiarę swoich rodaków do niewiary Izraela w misję Eliasza, który został posłany nie do wdów żydowskich, "tylko do owej wdowy w Sarepcie Sydońskiej”, będącej poganką (Łk 4,25n). Późniejsze wskrzeszenie młodzieńca z Naim było odpowiednikiem cudu dokonanego przez Eliasza w Sarepcie (Łk 7, 11-16; por. 1 Krl 17, 17-24). Uczniowie prosili Jezusa, by zesłał ogień karzący na niegościnnych Samarytan, podobnie jak Eliasz, za brak czci okazywanej Bogu zesłał ogień na posłańców króla Samarii (2 Krl 1, 9-14; por. Łk 9, 54). Jezus miał zesłać jednak inny ogień, ogień Ducha Świętego (por. Łk 12, 49). Pokrzepienie, które Jezus otrzymał w Getsemani od anioła przywodzi nam myśl pocieszenie Eliasza na pustyni (por. Łk 22, 43; 1 Krl 19,5.7), z tą istotną różnicą, że Jezus nie prosił o śmierć. Szczególny paralelizm można dostrzec między uniesieniem Eliasza do nieba, a wniebowstąpieniem Chrystusa. Podczas gdy „jego duch spoczął na Elizeuszu” (2 Krl 2, 1-15), tak Jezus obiecał zesłać na swych uczniów swego Ducha, „obietnicę Ojca” (Łk 24,49-51; Łk 9,51).
Pojawienie się Eliasza przy Przemienieniu Jezusa miało znaczenie symboliczne. Uosabiał on tradycję prorocką Izraela, by ukazać wypełnienie się zapowiedzi proroków w Jezusie (por. Mt 17,3n). Eliasz podobnie jak Mojżesz otrzymał objawienie Boże na górze Synaj. Rozmawiając z Jezusem na górze Przemienienia prorok świadczył, że sam Jezus, w swej osobie, jest Objawieniem Bożym.
Eliasz jest wspomniany również w Listach. Apostoł Paweł w Liście do Rzymian 11,2 ukazał Eliasza jako proroka walczącego z niewiernością Izraela, nawiązując do postawy Żydów, którzy nie uwierzyli w Jezusa. List Jakuba 5,17 przedstawia postać Eliasza jako wzór osoby modlącej się (por. Łk 4,25; 9,54).
W czasie rodzinnego Sederu paschalnego celebrowanego w judaizmie, po czterech częściach, jakby czterech odsłonach dramatu – następuje zawsze piąta część. Jej symbolem jest piąty kielich – kielich proroka Eliasza, (hebr. kos szel Elijahu hanawi). Odmawia się wtedy modlitwy Szefoch Chamatecha („Wylej swój gniew”) i Elijachu Hanawi (Eliasz Prorok).
Obrzęd piątego kielicha zachęca świętujących Żydów do oczekiwania z nadzieją i ufnością na spełnienie ostatecznej obietnicy Boga: nadejścia epoki mesjańskiej. Kielich ten, najpiękniejszy, jaki znajduje się w domu nie powinien być podnoszony ani nie wolno z niego pić. Po sederze, dopóki Eliasz nie przyjdzie, wino z niego wlewa się z powrotem do butelki. Istnieje też zwyczaj, że kielich Eliasza napełniany jest winem z kielichów wszystkich uczestników Sederu, co symbolizuje, że wszyscy muszą działać razem, aby nadszedł Mesjasz. Oprócz kielicha, otwiera się także drzwi domu, aby zaprosić proroka Eliasza, którego przyjście będzie oznaczało, że Mesjasz jest już blisko. Czynią to najczęściej dzieci. Otwarcie drzwi jest także wyrazem braku lęku przed niebezpieczeństwem. Jest to bowiem „noc specjalnej opieki Boga” (hebr. lejl szimurim). Wszyscy wstają i recytują Szefoch Chamatecha i odśpiewują Elijachu Hanawi. Istnieje zwyczaj pozostawiania jednego pustego krzesła przy stole, jako „krzesła proroka Eliasza”. Podobnie jak kielich, powinno być to najdostojniejsze krzesło w domu. Po odśpiewaniu modlitw drzwi się zamyka.
Eliasz jest uznawany za proroka także przez muzułmanów; jego postać pojawia się w Koranie pod imieniem إلياس
Ещё видео!