احمدشاه مسعود که به شیر پنجشیر مشهور است، در سال ۱۳۳۲ در ولایت پنجشیر متولد شد.
احمدشاه فرزند دوست محمدخان بود و پس از اتمام تحصیلاتش در مکاتبی در پنجشیر، هرات و کابل، برای تحصیلات عالیه وارد دانشکده پلی‌تکنیک کابل شد.
در سال ۱۳۵۲ با پیوستن به حزب «جمعیت اسلامی افغانستان» فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد و در ۱۳۵۴ علیه رژیم محمد داودخان قیام کرد، اما شکست خورد و مجبور شد به پاکستان برود.
مخالفت مسعود با پیشنهادهای ضیاءالحق، رئیس‌جمهور پاکستان مبنی‌بر تشکیل کنفدراسیون افغانستان و پاکستان و نیز واسطه‌گری پاکستان برای رساندن کمک‌های آمریکا به مجاهدین افغانستان باعث جبهه‌گیری دولت پاکستان علیه وی و استقلال فکری مسعود شد.
احمدشاه مسعود در سال ۱۳۵۸ به افغانستان و وطن خود، پنجشیر بازگشت و از آن زمان به بعد، مقاومت همه‌جانبه‌ای را در برابر دولت‌های کمونیستی تحت حمایت شوروی آغاز کرد.
مسعود در سال ۱۳۶۳ «شورای نظار» را برای هماهنگی بین فرماندهان مجاهدین در ۹ ایالت شمالی افغانستان ایجاد کرد و عملاً رهبری مجاهدین را در سراسر مناطق شمالی افغانستان برعهده گرفت.
نیروهای نظامی شوروی در برابر تحرکات مسعود چندین بار به پنجشیر لشکرکشی کردند، اما شکست خوردند. مقاومتش در برابر حملات نیروهای شوروی، وی را به «شیر دره پنجشیر» ملقب ساخت
مسعود در سال ۱۳۷۱ با سقوط حکومت کمونیستی افغانستان، کابل را تصرف کرد، اما سال ۱۳۷۵ با حمله طالبان مجبور شد از کابل به سمت پنجشیر عقب‌نشینی کند و سخت‌ترین دوران حیات سیاسی خود را گذراند.
وی حکومت برهان‌الدین ربانی را در کابل پذیرفت تا مانع سقوط کابل و قدرت‌گیری گلبدین حکمتیار شود، اما نتوانست در سراسر افغانستان امنیت برقرار کند. در سال ۱۳۷۵ براثر حملات طالبان، به پنجشیر بازگشت و مدت پنج سال توانست با مقاومت علیه طالبان و گروه القاعده مانع سیطره آن‌ها به شمال افغانستان شود.
احمدشاه مسعود، در 1380 بنابر دعوت رسمی پارلمان اروپا به کشور فرانسه سفر کرد تا توجۀ جهانیان را به مبارزات مردم افغانستان در برابر تجاوزگران معطوف کند. پژوهش‌گران بر این باور اند که این نخستین و واپسین سفر مسعود به بیرون از افغانستان برای به تصویر کشیدن و معرفی پیامدهای تروریسم و گروه‌های تروریستی بود. او در جریان سفرش همۀ جهانیان را برای مبارزۀ مشترک در برابر گروه‌های تروریستی دعوت نمود و آفتِ عملکرد این گروه‌ها را جهانی عنوان کرد.
اما متاسفانه احمدشاه مسعود در ۱۸ سنبله ۱۳۸۰ توسط دو فرد عرب که از اعضای گروه القاعده بودند طی عملیاتی انتحاری به شهادت رسید و آرمان‌هایش که از بین بردن و پاکسازی تروریسم در افغانستان بود، ناتمام ماند.
